Wydawać by się mogło, że szyby w oknach muszą być przezroczyste. Chodzi przecież o to, aby do wnętrza docierało jak najwięcej światła słonecznego. Tymczasem w wielu miejscach z różnych przyczyn stosuje się szyby nieprzezierne.
W oknach znajduje się szkło float, które może być poddawane dalszej obróbce, obejmującej nie tylko zmianę jego właściwości, ale też wyglądu. Jednak nawet szkło bazowe może być barwione w masie, najczęściej na kolor niebieski, zielony, szary lub brązowy. Pigmenty, którymi są zwykle związki metali ciężkich, dodaje się podczas wytopu surowca. Przy tym im więcej barwnika, tym mniejsza przejrzystość tafli, która może wynieść tylko 19 procent. Szkło takie jest stosowane przede wszystkim jako przeciwsłoneczne.
Z powłokami
Ograniczoną przejrzystość mogą mieć również szkła refleksyjne, powstające poprzez napylenie na powierzchnię tafli selektywnej i trwałej powłoki. Przepuszcza ona światło, ale charakteryzuje się dużym współczynnikiem odbicia promieniowania podczerwonego. Wśród szkieł barwnych spotkamy następujące kolory: zielony, niebieski, niebieskozielony, brązowy oraz szary i srebrny.
Odmianą szkła refleksyjnego jest tzw. lustro weneckie, przy czym powłoka musi znajdować się na zewnątrz budynku. Takie szkło umożliwia swobodne obserwowanie świata zewnętrznego, natomiast od zewnątrz nie ma wglądu do pomieszczeń, o ile nie jest w nich jaśniej niż na dworze.
Spod walca
Na szyby okienne wykorzystywane jest również ozdobne szkło ornamentowe. Powstaje ono w procesie przepuszczania wstęgi (w temperaturze 900°C) stopionego szkła między metalowymi walcami. Wzory znajdujące się na ich powierzchni zostają przeniesione na szkło. Wzór nanosi się tylko na jedną stronę tafli, która może być bezbarwna lub żółta, zielona, niebieska czy brązowa.
Ze szkła walcowanego wytwarza się m.in. witraże, ale też tafle wielkoformatowe – powstaje wówczas tzw. szkło katedralne, stosowane głównie w wysokich oknach kościołów.
Przepuszczalność światła szkła ornamentowego zależy od barwy szyby i wzoru wytłoczeń, chociaż najczęściej pozostaje ono przezroczyste.
Spandrele
Spandrelami określa się panele zakrywające elementy konstrukcyjne budynku – często są to stropy międzykondygnacyjne w obiektach ze szklanymi fasadami. Wykonuje się je głównie z kilku rodzajów szkła nieprzeziernego.
Emaliowane spandrele powstają w procesie hartowania tafli i jednoczesnego suszenia oraz częściowego wtapiania farby ceramicznej. Można je stosować jako szkło pojedyncze oraz w zespoleniu (jako jedną z tafli) w szybach jedno- i wielokomorowych. Szkło takie jest klasyfikowane jako trudnotłukące – w przypadku rozbicia rozpada się na drobne kawałki o tępych krawędziach.
Spandrele mogą być wytwarzane też jako silikonowane. Na powierzchnię tafli jest nanoszona warstwa farby silikonowej, którą następnie utwardza się przez naświetlanie specjalnymi lampami. Dostępne są kolory z palety RAL o różnym stopniu nasycenia. Wreszcie kolejny rodzaj to szkło hartowane z powłoką metaliczną.
Z nadrukiem
Nieprzezierność szkła uzyskuje się nie tylko podczas obróbki termicznej, ale też na inne sposoby.
Wzory na powierzchnię szkła można nanosić techniką sitodruku. Przygotowane sita z określonym wzorem kładzie się na taflę, po czym wylewa na to emalię, która przenikając przez oczka sita, odzwierciedla ów wzór. Stosuje się różne kolory emalii, a wzory najczęściej projektowane są na zamówienie. Techniką sitodruku można zdobić szkło float bezbarwne oraz barwione.
Znajdujący się na powierzchni szkła wzór jest wyczuwalny pod palcami w postaci niewielkich nierówności farby.
Ingerencja w strukturę
Szkło może być poddane obróbce chemicznej w postaci trawienia kwasem. Uzyskuje się w ten sposób trwale matową powierzchnię, a szkło jest nazywane satynowanym.
Podobne efekty daje obróbka mechaniczna, czyli piaskowanie, polegająca na oddziaływaniu na powierzchnię szkła strumieniem piasku kwarcowego (lub innego środka ściernego, np. korundu) pod wysokim ciśnieniem. Proces ten odbywa się w sterowanym komputerowo automacie piaskującym. Tą metodą możemy zmatowić powierzchnię całej tafli szklanej lub tylko jej fragmenty. Zaprojektowane wzory są nanoszone na specjalną folię, a następnie wycinane na ploterach. W miejscu, gdzie była folia, szkło pozostaje przezierne. Cechą charakterystyczną szkła piaskowanego jest utrata nieprzezierności pod wpływem wody. Po wyschnięciu szyby wzór staje się znowu widoczny.
Era laminatów
W oknach często stosuje się szkło składające się z dwóch lub więcej tafli połączonych folią PVB lub EVA albo sklejonych żywicą. Jest to szkło bezpieczne, a jego dodatkową zaletą jest możliwość stosowania niemal dowolnych kolorów i wzorów insertów. Folie mogą być jednobarwne o różnym stopniu przezroczystości bądź matowe. Mogą przedstawiać też najrozmaitsze wzory, w tym reprodukcje zdjęć, obrazów, grafik, plakatów itd. Bardzo często stosuje się wydruki w postaci logotypów firm.
Do klejenia szkła żywicą stosowane są zazwyczaj poliuretany jedno- lub wieloskładnikowe, które również mogą być barwione lub zawierać elementy dekoracyjne. Ciekła żywica jest wlewana między dwie szyby i utwardzana za pomocą podgrzewania bądź naświetlania lampą UV.
Zmiana decyzji
Oczywiście szkło nieprzezierne może być uzyskiwane nie tylko w procesie obróbki tafli, ale też wskutek dekorowania gotowych szyb. Takie rozwiązanie stosuje się w przypadku już wstawionych okien i w przeciwieństwie do wymienionych wcześniej technik można je zastosować w dowolnym momencie. Folie mogą być właściwie dowolne – kolorowe, o różnym stopniu przezroczystości, a także matowe gładkie i ozdobione wzorem; także barwnym, choć często wyglądającym jak szkło matowe.
Szyby okien można również zabezpieczyć przed słońcem – takie folie mają różne powłoki – inne produkty są przeznaczone do naklejania od zewnętrznej strony okna, inne zaś od wewnątrz pomieszczenia.
Folie matowe zapewniają dużą przepuszczalność światła dziennego, jednocześnie chronią wnętrze przed wzrokiem ciekawskich. Wyglądem przypominają szyby piaskowane.
Tekst: Zofia Habro