W obliczu planowanych zmian i założeń programu Polski Ład przedsiębiorcy coraz częściej zastanawiają się, czy zmiana obecnej formy prawnej nie pozwoli im kontynuować dotychczasowego biznesu w niezachwianej formie bez ryzyka utraty płynności finansowej. Obawa przed wzrostem obciążeń podatkowych to jednak tylko jeden z wielu motywów stojących za decyzją o zmianie formy prawnej.
Bardzo często okazuje się także, że wybrana pierwotnie forma prawna nie współgra już z aktualną wielkością oraz dynamiką biznesu. Jednoosobowa działalność gospodarcza bez wątpienia stanowi najpopularniejszą formę prowadzenia biznesu w Polsce, jednak przedsiębiorcy, którzy decydują się na jej utworzenie, nie są w stanie przewidzieć, że na przestrzeni lat ich firma zacznie zatrudniać setki pracowników i generować wielomilionowe obroty. Podobnie prężnie dziś prosperująca spółka jawna, utworzona kiedyś przez małżonków jako mała lokalna firma, może nie być odpowiednią formą prawną dla potencjalnych inwestorów, którzy najchętniej inwestują w spółki kapitałowe.
Za decyzją o zmianie formy prawnej bardzo często stoi także chęć dokonania zmiany pokoleniowej w firmie rodzinnej. Bowiem nie każdy typ spółki pozwoli właścicielowi na urzeczywistnienie swojej wizji sukcesji i osiągnięcie wielopokoleniowości firmy rodzinnej.
Jednocześnie przedsiębiorcy powinni poszukiwać rozwiązań, które pozwolą im budować bezpieczny biznes oparty na optymalnych zasadach odpowiedzialności. Inaczej bowiem kształtuje się odpowiedzialność jednoosobowych przedsiębiorców czy wspólników spółek osobowych, a inaczej wspólników spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Dlatego warto regularnie zadawać sobie pytanie, czy wykorzystywana forma prowadzenia biznesu jest optymalna i czy nie należy pomyśleć o jej zmianie, by zminimalizować ryzyka wynikające z prowadzonej działalności.
Jak zmienić formę prawną?
Przedsiębiorca, który dojrzeje do decyzji o zmianie formy prawnej, może skorzystać z procedury przekształcenia przewidzianej przez przepisy kodeksu spółek handlowych. Rozwiązanie to dostępne jest zarówno dla jednoosobowych działalności gospodarczych, jak i dla spółek.
Przekształcenie polega na zmianie formy prawnej przy zachowaniu tożsamości starego podmiotu. Charakteryzuje się pełną kontynuacją podmiotu, który podlega przekształceniu, dlatego też nie wiąże się z rozwiązaniem (likwidacją) dotychczasowej i zawiązaniem nowej spółki. Innymi słowy, cały czas mamy do czynienia z tym samym podmiotem, który zachowuje dotychczasowy numer NIP oraz REGON.
Niezwykle istotną cechą przekształcenia jest zasada kontynuacji, która zakłada, że nowej spółce przysługują wszystkie prawa i obowiązki podmiotu, który podlegał przekształceniu, co do zasady pozostaje ona w szczególności podmiotem zezwoleń, koncesji oraz ulg, które przysługiwały dotychczasowemu podmiotowi. Nie ma także potrzeby aneksowania umów z kontrahentami czy z bankami, gdyż one z mocy prawa przechodzą na podmiot w nowej formie prawnej.
Klasyczne przekształcenie vs tzw. przekształcenie gospodarcze
Od klasycznego przekształcenia opartego na przepisach kodeksu spółek handlowych odróżnić należy tzw. przekształcenie gospodarcze, mianem którego określa się transakcje mające za przedmiot przedsiębiorstwo lub jego zorganizowaną część, których celem jest rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej w nowej formie prawnej. Rozwiązanie to charakteryzuje się mniej sformalizowaną procedurą oraz możliwością dużo szybszego osiągnięcia zakładanego celu.
Przedsiębiorca, któremu zależy na szybkiej zmianie formy prawnej, może zatem niejako „wyciągnąć” swoje przedsiębiorstwo lub jego zorganizowaną część z obecnej formy prawnej (bez względu na to, czy jest to spółka, czy jednoosobowa działalność gospodarcza) i przenieść je w formie aportu (wkładu niepieniężnego) do nowo utworzonego podmiotu w docelowej formie prawnej. W tym wypadku cel zostaje osiągnięty niemal natychmiast, tj. z momentem podpisania umowy przenoszącej własność przedsiębiorstwa/zorganizowanej części przedsiębiorstwa na nowy podmiot.
Istotną różnicą pomiędzy przekształceniem opartym na przepisach kodeksu spółek handlowych a tzw. przekształceniem gospodarczym, poza wskazaną wyżej mniej sformalizowaną i zdecydowanie szybszą procedurą, są skutki prawne, jakie wywołują. Tzw. przekształcenie gospodarcze, w odróżnieniu od klasycznego przekształcenia, nie korzysta bowiem z zasady sukcesji, tj. nowa spółka nie wstępuje automatycznie we wszystkie prawa i obowiązki, które przysługiwały dotychczasowemu właścicielowi przedsiębiorstwa/zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Oznacza to w szczególności konieczność aneksowania umów z kontrahentami, leasingodawcami czy bankami oraz ponownego uzyskania koncesji czy zezwoleń wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej.
Dlatego też wybór odpowiedniej procedury zmiany formy prawnej powinien być poprzedzony szczegółową i wnikliwą analizą w zakresie skutków prawnych. Warto przy tym pamiętać, że nie ma uniwersalnych reguł, które pozwolą zarówno na wybór odpowiedniej formy prowadzenia działalności, jak rozwiązań prawnych, które doprowadzą do zmiany dotychczasowej formy prawnej na tę docelową. Forma prawna, jak i droga do jej osiągnięcia, w każdym przypadku powinna być dostosowana do specyfiki prowadzonego biznesu, w tym wymogów prawnych stawianych dla określonego typu działalności, otoczenia prawno-biznesowego (licencje i koncesje, dofinansowania, umowy z kluczowymi kontrahentami czy kredyty) oraz aktualnych potrzeb.
Specjalizuje się w prawie spółek handlowych, aspektach związanych z planowaniem sukcesji w firmach rodzinnych oraz obsłudze procesów strukturyzacyjnych. Prowadzi liczne procesy przekształceń, fuzji i przejęć oraz podziałów spółek handlowych oraz uczestniczy w opracowywaniu i wdrażaniu kompleksowych planów strukturyzacji kapitałowych i majątkowych przedsiębiorstw. Prowadzi szkolenia z zakresu sukcesji firm rodzinnych.
Tekst autorstwa Darii Leszczyk, adwokat w Grabowski i Wspólnicy Kancelaria Radców Prawnych, ukazał się w listopadowym numerze miesięcznika „Forum Branżowe”.