Przedsiębiorcy, którzy opłacają składki na Fundusz Emerytur Pomostowych, muszą pamiętać o złożeniu do końca marca specjalnego formularza do ZUS. Chodzi o ZUS ZSWA, który dotyczy pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.
Dokument ten ma na celu dostarczenie informacji o okresach wykonywania owych szczególnych prac przez zatrudnionych pracowników. Dotyczy do pracowników urodzonych po 31 grudnia 1948 roku, czyli praktycznie wszystkich, którzy obecnie wykonują prace uznane przez ustawodawców za prace szczególne. Czas na przekazanie informacji za dany rok kalendarzowy pracodawca ma do końca marca roku następnego. Czyli, zgłoszenie ZUS ZSWA dotyczące roku 2021 należy złożyć do 31 marca 2022 roku.
O jakie konkretnie prace tu chodzi? Prace w szczególnych warunkach oraz prace o szczególnym charakterze definiuje art. 3 ust. 1 i ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych. W ustępie 1 znajduje się następujący zapis:
„Prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.”
W ustępie 3 natomiast czytamy:
„Prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.”
Cóż, wiele to nie wyjaśnia… Prace te to z pewnością prace ciężkie, w warunkach szkodliwych dla zdrowia pracowników, i z pewnością dotyczą one znacznie większego zakresu osób (i przemysłu) niż tylko górnictwa, policji i wojska. Wymienione załączniki (1 i 2) to bardzo obszerne dokumenty, dotyczące niemal wszystkich branż i gałęzi przemysłu. Tak więc również budowlanego. Przykładowo, za prace wykonywane w szczególnych warunkach uznaje się:
Dział V. W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych
poz. 1 – Roboty wodno-kanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach:
- palowniczy
- betoniarz – zbrojarz (np. betoniarz melioracyjny)
- murarz
- cieśla (np. kopacz)
- izolarz (np. monter izolacji)
- monter instalacji sanitarnych i ogrzewczych (np. monter urządzeń i instalacji wodociągowych kanalizacyjnych i gazowych)
- monter instalacji technologicznych (np. monter rurociągów)
- robotnik budowlany wykonujący stale prace pomocnicze lub inne w głębokich wykopach
Jest to tylko mały fragment z treści znajdującej się w załączniku 1. Natomiast wykaz wszystkich stanowisk, a więc oba wymienione powyżej załączniki do ustawy, znaleźć można na stronie https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzienniki-resortowe/stanowiska-pracy-na-ktorych-wykonywane-sa-prace-w-szczegolnych-34438681.
Sam formularz ZUS ZSWA można z kolei bez problemu pobrać ze strony internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jest on także dostępny w programach księgowo-płacowych. Wzór zgłoszenia stanowi załącznik nr 21 do rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących. Formularz ten jest podzielony na 8 bloków: 7 pierwszych wypełnia płatnik składek (czyli pracodawca), a ostatni – ZUS.
Podsumowując – czas na złożenie dokumentu ZUS ZSWA mija 31 marca. Kto musi go złożyć? Każdy pracodawca, który jest zobowiązany do opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych. Chyba jednak łatwiej jest sprawdzić rodzaj płaconych składek, niż dokładnie przeanalizować wymienione w tekście załączniki.