Łagodne zwolnienie pracownika, inaczej mówiąc, zwolnienie monitorowane. Outplacement to w dużym skrócie pomoc pracownikom w trudnej sytuacji, jaką jest utrata pracy. Co istotne, jest to pomoc ze strony pracodawcy, która dotyczy tylko tych sytuacji, kiedy przyczyny redukcji etatów leżą po stronie firmy, a nie pracownika.
Outplacement obejmuje zarówno doradztwo psychologiczne i zawodowe, jak i pomoc w znalezieniu nowej posady. Może to być również wsparcie w założeniu działalności gospodarczej. Generalnie pod tym pojęciem kryją się wszelkie działania firmy, które mają na celu pomoc zwalnianym pracownikom w odnalezieniu się w nowej, bardzo trudnej dla nich sytuacji oraz podjęcie przez te osoby dalszej aktywności zawodowej.
Zjawisko monitorowanych zwolnień wywodzi się ze Stanów Zjednoczonych. Początkowo, w latach 40-tych minionego wieku było ono stosowane wobec byłych żołnierzy, a podejmowane działania miały na celu m. in. naukę pisania CV, prowadzenia rozmów z potencjalnymi pracodawcami czy też nazwanie i pokazanie swoich kompetencji.
Ale wróćmy do realiów polskich. Zgodnie z obowiązującym u nas prawem, jeżeli dana firma w okresie trzech miesięcy zwolni minimum 50 osób, powinna udzielić tym osobom wsparcia. Wynika to z ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, artykuł 70:
„1. Pracodawca zamierzający zwolnić co najmniej 50 pracowników w okresie 3 miesięcy jest obowiązany uzgodnić z powiatowym urzędem pracy właściwym dla siedziby tego pracodawcy lub właściwym ze względu na miejsce wykonywania pracy zakres i formy pomocy dla zwalnianych pracowników, w tym pracowników niepełnosprawnych, dotyczące w szczególności:
1) pośrednictwa pracy;
2) poradnictwa zawodowego;
3) szkoleń.
4) (uchylony)
2. W przypadku zwolnienia monitorowanego pracodawca jest obowiązany podjąć działania polegające na zapewnieniu pracownikom przewidzianym do zwolnienia lub będącym w trakcie wypowiedzenia lub w okresie 6 miesięcy po rozwiązaniu stosunku pracy lub stosunku służbowego usług rynku pracy realizowanych w formie programu.”
Program może być realizowany przez urzędy pracy lub instytucje szkoleniowe, a także przez agencje pracy. Co do finansowania, tu ustawodawca wskazał pracodawcę i odpowiednie jednostki administracji publicznej, przy czym zawsze największe koszty z tytułu realizowania tego typu programów ponosi oczywiście pracodawca. Możliwe jest także przyznanie przez pracodawcę zwalnianym pracownikom tzw. świadczenia szkoleniowego.
Zwolnienie monitorowane wynika z mocy ustawy. Dotyczy ono jednak dużych podmiotów gospodarczych, które w wyniku reorganizacji przeprowadzają tzw. zwolnienia grupowe. Te firmy mają obowiązek stosowania programów wsparcia wobec zwalnianych pracowników, jednak to, jak te programy mają wyglądać, nie zostało nigdzie określone.
Nie oznacza to jednak, iż outplacement jest nastawiony tylko i wyłącznie na duże firmy. Okazuje się, że systemy wsparcia coraz częściej stosują mniejsze przedsiębiorstwa, które z różnych przyczyn (głównie ekonomicznych), stanęły przed koniecznością zwolnienia pracowników. Zwłaszcza, jeżeli osoby te pracowały w danej firmie wiele lat, a ich praca przez cały ten okres była rzetelna i efektywna. Pracodawcy, stosując programy wsparcia wobec zwalnianych pracowników, pomagają im poradzić sobie ze zmianą i znaleźć nową posadę, tworząc przy okazji bardzo pozytywny wizerunek firmy odpowiedzialnej społecznie. A to powoduje, że jej znaczenie w oczach pracowników, również przyszłych, z pewnością rośnie.
Outplacement można podzielić na wsparcie indywidualne, skierowane do konkretnego pracownika, oraz grupowe, realizowane w sytuacji zwolnień grupowych (te jednak są uregulowane odrębną ustawą). Bez względu na to, ilu osób program dotyczy, zawsze jego celem jest wsparcie zwalnianych pracowników i pomoc im w znalezieniu nowej pracy. Dlatego też outplacement obejmuje nie tylko doradztwo zawodowe, lecz również pomoc psychologiczną czy też wsparcie w rozwijaniu konkretnych umiejętności danego pracownika. Zwłaszcza w przypadku outplacementu indywidualnego, który możemy dostosować do konkretnej osoby, jej charakteru, umiejętności i potrzeb, a te, jak wiadomo, są dosyć zróżnicowane.