Wynagrodzenie minimalne zostało wprowadzone po to, by chronić pracowników przed wyzyskiem ze strony pracodawcy. W polskim prawie pracy nie ma określonego górnego poziomu wynagrodzenia, jakie można uzyskać, pracując na pełny etat. Wprowadzona została natomiast jego dolna granica – w postaci wynagrodzenia minimalnego i minimalnej stawki godzinowej. Kwoty te zmieniają się co roku, jednak z roku na rok nie są niższe.
Ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę
Czy zatem jest możliwe, by w danym miesiącu pracownikowi należało się niższe wynagrodzenie niż owa kwota minimalną? Teoretycznie nie, ale w praktyce zdarza się, że po dokonaniu rozliczenia okazuje się, że pracownik zarobił mniej. Wówczas prawo pracy nakazuje pracodawcy wyrównanie wynagrodzenia do poziomu pensji minimalnej w postaci dopłaty wypłacanej razem z wynagrodzeniem. Jest to uregulowane w ustawie o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. W art. 7 czytamy m.in.:
- Jeżeli w danym miesiącu, z uwagi na terminy wypłat niektórych składników wynagrodzenia lub rozkład czasu pracy, wynagrodzenie pracownika, obliczone zgodnie z art. 6, ust. 4 Wysokość wynagrodzenia pracownika pełnoetatowego, pracownika w pierwszym roku pracy, jest niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia, następuje uzupełnienie wynagrodzenia do tej wysokości w postaci wyrównania.
- Wyrównanie wypłaca się za okres każdego miesiąca łącznie z wypłatą wynagrodzenia.
Zatem pracownik zatrudniony w wymiarze pełnego etatu na podstawie umowy o pracę w roku 2021 nie może w ciągu miesiąca zarobić mniej niż 2800 zł brutto. Jeżeli jest on zatrudniony na ½ lub ¼ etatu, jego wynagrodzenie nie może być niższe niż ½ lub ¼ wspomnianej kwoty. Ale jeżeli wynagrodzenie pracownika składa się z podstawy i premii uzależnionych od różnych czynników, a podstawa jest równa, przykładowo 2000 zł brutto, wówczas może się zdarzyć, iż w danym miesiącu nie otrzyma on premii (bo np. nie wypracował określonego limitu itd.). Wtedy jego wynagrodzenie wynosi tyle, ile uzgodniona między stronami stosunku pracy podstawa, czyli w tym przypadku 2000 zł brutto. To kwota mniejsza niż wynagrodzenie minimalne. W tej sytuacji pracownik powinien otrzymać stosowne wyrównanie, tak by przelew za dany miesiąc był równy przewidzianej w ustawie kwocie minimalnej. Do jego pensji należy zatem doliczyć dodatek, aby otrzymał on kwotę brutto równą 2800 zł.
Jak wyliczyć dodatek do kwoty mniejszej niż wynagrodzenie minimalne?
Jeżeli wynagrodzenie pracownika określone jest stawką miesięczną, wówczas należy przyjąć, że za miesiąc pracy powinien on otrzymać 2800 zł brutto.
Bazując na liczbie godzin pracy przypadającej na dany miesiąc kalendarzowy, wylicza się stawkę godzinową, którą pracownik otrzymał, i tę, którą powinien otrzymać (2800 : x godzin = y zł, 2000 : x godzin = z zł).
Jeżeli od kwoty ustawowej odejmiemy kwotę wypracowaną (y-z), otrzymamy dopłatę do pensji danego pracownika, ale za 1 godzinę pracy. Następnie kwotę tę mnożymy przez liczbę godzin pracy przypadających na dany miesiąc: (y-z) x liczba godzin. W ten sposób otrzymujemy wysokość dopłaty należnej danemu pracownikowi. Łącznie z wyliczoną pensją kwota ta powinna dać równowartość wynagrodzenia minimalnego.
Tak więc nawet, jeżeli z zawartej z pracownikiem umowy wynika kwota niższa, niż wskazuje na to wynagrodzenie minimalne, to i tak pracownikowi wypłacić mniej nie można. Nie oznacza to jednak, że można tak skonstruować umowę o pracę, by premia nigdy nie była wypłacana z powodu braku realizacji określonych założeń. Takie postępowanie byłoby naruszeniem prawa pracy ze strony pracodawcy i skutkowałoby karą.
Dopłaty do wynagrodzenia są możliwe, jednak powinny to być sytuacje wyjątkowe. I tylko w takich przypadkach trzeba ww. przepisy stosować. Co do zasady jednak, ustalając z pracownikiem wynagrodzenie, należy pamiętać, iż wysokość jego pensji nie może być niższa niż kwota wynagrodzenia minimalnego. A jeżeli w skład wynagrodzenia wchodzą premie i dodatki, to powinno się je tak skonstruować, by ich wypłacenie było możliwe do zrealizowania.