L4 to zwolnienie lekarskie oznaczające czasową niezdolność do pracy. Za okres tego zwolnienia pracownikowi należy się zasiłek chorobowy, który – w zależności od liczby zatrudnionych osób – wypłaca pracodawca lub Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Kontrola na zwolnieniu lekarskim
Zdarza się jednak, że pracownicy wykorzystują zwolnienia lekarskie, by po prostu zrobić sobie przerwę w pracy, wyremontować mieszkanie czy pojechać na upragniony urlop. Powinni oni jednak pamiętać o tym, iż zarówno pracodawca, jak i ZUS mają prawo do kontroli prawidłowości zwolnienia lekarskiego. Chodzi tu o sprawdzenie, czy dane zwolnienie jest wystawione z powodu faktycznej choroby pracownika i czy jest wykorzystywane w celu poprawy stanu zdrowia osoby chorej. Kontrola taka powinna być poprzedzona stosownym pismem (tylko w przypadku, gdy kontrolującym jest ZUS), a jeżeli okaże się, że pracownik wcale chory nie jest, wówczas informacja taka trafia do pracodawcy i do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a pracownik zobowiązany jest do zwrotu pobranego świadczenia.
W przypadku kiedy kontrolującym jest pracodawca, nie ma on obowiązku informowania pracownika o zamiarze przeprowadzenia takiej kontroli. Pracodawca może sam skontrolować pracownika, może też zlecić tę czynność innej osobie zatrudnionej. Wówczas jednak powinien on wręczyć wskazanej osobie imienne upoważnienie, którego wzór stanowi załącznik do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad i trybu wykorzystania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich. Tam też znajdziemy wzór protokołu, który powinien być efektem przeprowadzenia takiej kontroli.
Dlaczego adres pobytu jest waży podczas L4?
Adres, który widnieje na zwolnieniu lekarskim, ma całkiem duże znaczenie. Otóż co do zasady, jest to adres, pod którym pracownik przebywa w czasie choroby. Niekoniecznie musi być to zatem adres zameldowania czy też
zamieszkania, lecz np. adres pobytu weekendowego, w czasie którego pracownik się rozchorował i zostaje pod nim dłużej, by dojść do siebie. To właśnie na ten adres wysyłana jest informacja o planowanej kontroli i nawet jeżeli pracownika tam nie ma, dostarczenie informacji uznaje się za skuteczne. A nieobecność pracownika pod wskazanym adresem w trakcie kontroli jest jednoznaczna z odebraniem mu prawa do świadczenia chorobowego – chyba że w ciągu 3 dni pracownik udowodni, iż nieobecność ta spowodowana była wyjściem do lekarza, na rehabilitację lub do sklepu po jedzenie, bo nikt inny nie mógł tego zrobić.
W sytuacji kiedy okaże się, że pracownik wykorzystuje zwolnienie niezgodnie z jego przeznaczeniem, wówczas efektem kontroli może być nawet rozwiązanie stosunku pracy.
Zmiana adresu w trakcie zwolnienia i L4 za granicą
Co istotne, jeżeli pracownik w czasie trwania zwolnienia lekarskiego zmieni swój adres pobytu, zgodnie z uchwalonymi na początku 2019 roku zmianami, ma on obowiązek poinformowania o tym fakcie zarówno pracodawcę, jak i ZUS. Czas na zgłoszenie zmiany adresu wynosi 3 dni. A kiedy taka sytuacja może mieć miejsce?
Bywa różnie… pracownik może na przykład zdecydować się na powrót do domu, kiedy poczuje się lepiej. Może też zmienić adres z uwagi na leczenie lub rehabilitację, jeżeli w innej miejscowości istnieją sprzyjające ku temu warunki i lekarz prowadzący nie ma nic przeciwko temu. I nie chodzi tu tylko o miejscowości uzdrowiskowe. Okazuje się, że pracownik może też wyjechać za granicę, jeżeli tam, gdzie zamierza przebywać, będzie miał to wszystko, co mu jest niezbędne do powrotu do zdrowia. Co w takiej sytuacji z kontrolą? O ile jest to Europa, przeprowadzenie kontroli nadal jest możliwe – w tym celu pracodawca lub ZUS powinien wystąpić do odpowiedniej instytucji na terenie Unii Europejskiej z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli. Reguluje to rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) z dnia 16 września 2009 roku. Poza Europą z kolei bywa to już dosyć utrudnione i raczej kontrola taka nie jest możliwa.
Tak więc warto pamiętać o tym, by w czasie wystawiania zwolnienia lekarskiego zweryfikować adres, jaki znajduje się w systemie elektronicznym. Tym bardziej w sytuacji, kiedy zwolnienia wystawiane są elektronicznie i nie zawsze wiemy nawet, jaki adres jest na nich uwzględniony. Obowiązkiem pracownika jest natomiast upewnienie się, iż adres ten jest właściwym i faktycznie tym, pod którym chory zamierza przebywać w czasie trwania zwolnienia lekarskiego.