Szara energia jest rozwiązaniem rozważanym od dawna. Uznaje się, że jest to korzystniejsza forma dla środowiska niż bezpośredni recykling. Istotą tego kierunku jest naprawianie i modernizowanie produktów, a dopiero w następnym kroku utylizacja lub recykling. W przypadku budownictwa oznacza remont i adaptację do nowych potrzeb zamiast rozbiórki i budowy.
Remont zamiast rozbiórki
Szara energia jest tematem nieczęsto poruszanym w odniesieniu do branży budowlanej. Natomiast np. w Niemczech jest podejmowana przez liczne organizacje. Oczekują one przy tym rządowych regulacji mających na celu znaczne ograniczenie lub zaprzestanie rozbiórki budynków mieszkalnych. W to miejsce mają być prowadzone działania umożliwiające ponowne korzystanie z istniejących zasobów. W zakresie działań mieści się więc zarówno remont, jak i modernizacja budynku, a także naprawa bądź wymiana stolarki. Wśród podmiotów optujących za takim rozwiązaniem są m.in.: WWF, Federalna Fundacja Kultury Budowlanej, Niemiecka Sieć Konsultantów ds. Energii czy sojusz pod patronatem Architects for Future i Federalnej Izby Architektów.
Obecnie wiele osób w Niemczech wybiera rozbiórkę starych obiektów i wznoszenie nowych. Najczęstszą przyczyną rozbiórki (69 proc. decyzji) jest wyburzenie i budowa w tym samym miejscu. W latach 2015-2023 statystycznie odnotowano rozbiórkę łącznie 166 220 budynków mieszkalnych, co daje średnio prawie 18 500 domów rocznie. Tymczasem, jak wynika z badań, około 19,5 mln budynków mieszkalnych w tym kraju zawiera duże ilości szarej energii. Organizacje promujące jej zachowanie, zachęcają również do kupowania i remontowania mieszkań, zamiast nabywania domów.
Nowe budownictwo obciąża środowisko
Zwolennicy wykorzystywania szarej energii zwracają również uwagę na – ich zdaniem – niekonsekwencję w realizacji celów klimatycznych. Podkreślają, że osiąganie założonych celów klimatycznych jest w dużym stopniu niwelowane chociażby z powodu planowanego dużego wzrostu budownictwa. Zakładana budowa kilkuset tysięcy nowych mieszkań rocznie, będzie stanowić znaczne obciążenie dla klimatu poprzez proces inwestycji, eksploatację, ale też niezbędną infrastrukturę towarzyszącą. Jak podaje urbanista Daniel Fuhrhop wolumen ok. 300 tys. nowych mieszkań rocznie, w ciągu swojego istnienia obciąża środowisko ilością do 74 mln ton ekwiwalentu CO2. Dla porównania: wartość ta odpowiada rocznej emisji wszystkich prywatnych gospodarstw domowych, z uwzględnieniem ogrzewania 43 mln starych mieszkań.
Szara energia nie jest w Polsce omawiana w kontekście budownictwa
Szara energia jest tematem raportu opublikowanego w styczniu 2025 roku. Jego autorem jest Polskie Stowarzyszenie Zero Waste. Pełen tytuł to: „Polska droga do gospodarki o obiegu zamkniętym”. Autorzy opracowania podkreślają, że pierwszym etapem minimalizacji negatywnego wpływu gospodarki na środowisko jest zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów. W tym kontekście najczęściej poruszana jest kwestia recyklingu. Można jednak ograniczyć przetwarzanie produktów najpierw decydując się na ich naprawę i w efekcie ponowne użycie.
Takie podejście jest też uwzględniane przez Komisję Europejską. Już w lutym 2024 roku Parlament Europejski oraz Rada UE zawarły porozumienie w sprawie tzw. prawa do naprawy. Nakłada ono na producentów obowiązek naprawy wyrobów, zapewnienia części wymiennych i informowania konsumentów o możliwości skorzystania z takich usług. Mają funkcjonować formularze informacyjne dotyczące m.in. warunków, ceny oraz czasu naprawy. Ma też powstać ogólnoeuropejska platforma cyfrowa ułatwiająca kontakt między konsumentami a usługodawcami dokonującymi napraw. Następnie okres odpowiedzialności sprzedawcy za produkt będzie przedłużony o 12 miesięcy.
Obecnie w dyrektywnie o prawie do naprawy uwzględniony jest niewielki asortyment produktów. Jest to głównie AGD, m.in. pralki, zmywarki, lodówki, odkurzacze, wyświetlacze elektroniczne, ale też urządzenia spawalnicze. Nie odnosi się ona wprost do branży budowlanej.
Przed wejściem w życie, przyjęte porozumienie musi zostać formalnie zatwierdzone przez Radę Europy oraz Parlament Europejski.