Nadchodzący rok 2025 jawi się jako czas gwałtownych przemian politycznych, gospodarczych i społecznych, które mogą zarówno inspirować optymistów, jak i podsycać obawy pesymistów. W dobie rosnącej globalnej niepewności szczególnego znaczenia nabiera podejście pozytywistyczne, czyli poszukiwanie konkretnych, pragmatycznych rozwiązań i wprowadzanie innowacji w praktyce biznesowej. Poniższy tekst to próba uchwycenia kluczowych wyzwań i szans, przed jakimi staje Polska i świat w rozpoczynającym się roku.
Nowa odsłona pozytywizmu na 2025 rok
Możemy nadal tkwić w społeczno-ekonomicznych sporach – często merytorycznie uzasadnionych i erudycyjnie atrakcyjnych – rozważając perspektywy nadchodzącego 2025 roku i kolejnych lat. W zależności od własnych przekonań oraz preferencji politycznych można eksponować wyłącznie szanse i możliwości albo przeciwnie – podkreślać zagrożenia. Bez względu jednak na to, jaką przyjmujemy postawę, warto pamiętać, że:
Wzrasta niepewność w wymiarze globalnym
Zakres globalnej niepewności zdecydowanie rośnie w wyniku napięć geopolitycznych (USA–Chiny–Europa–Bliski Wschód), a także z powodu wyników wyborów prezydenckich w USA i powrotu do władzy Donalda Trumpa. Na Starym Kontynencie dodatkową nieprzewidywalność wprowadzają nadchodzące wybory parlamentarne w Niemczech oraz zbliżające się wybory we Francji, gdzie obecne nastroje społeczne wyraźnie sprzyjają formacjom skrajnym i są dalekie od preferencji dotychczasowego mainstream’u.
Nawet jeśli partie te – jak AfD w Niemczech czy Rassemblement National we Francji – nie obejmą rządów, to rosnąca popularność ich postulatów wywrze nacisk na rządzących polityków. Możemy zatem spodziewać się większego protekcjonizmu, kosztem osłabienia idei globalizacji oraz wolnego handlu. Niestety, wszystkie te zmiany mogą uderzyć w polską gospodarkę, uzależnioną w dużej mierze od eksportu.
Rewizja polityki klimatycznej Unii Europejskiej wydaje się nieuchronna i to pod groźbą upadku całych gałęzi tradycyjnej gospodarki, takich jak przemysł samochodowy oraz braku społecznej akceptacji dla wysokich kosztów transformacji energetycznej. De facto realizowanej przez Europę w osamotnieniu, co skutkuje eksportem miejsc pracy i utratą konkurencyjności europejskiej gospodarki.
Polaryzacja sceny politycznej w Polsce
Z kolei spór polityczny w Polsce, brak konsensusu w kwestiach państwa prawa oraz możliwość kontestacji wyników wyborów prezydenckich prowadzą do rosnącego poczucia niepewności i dalszego podziału społeczeństwa. Gdy dodamy do tego silną presję zwolenników transferów społecznych na utrzymanie status quo, poziom zadłużenia publicznego a równocześnie wyzwania w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa zewnętrznego i konieczność sfinansowania wydatków obronnych, niebezpiecznie zbliżamy się do wewnętrznej nierównowagi. To może być największe wyzwanie społeczno-polityczne w 2025 roku.
Ostrożny optymizm w gospodarce
Polskę zalicza się – obok Japonii, Szwecji, Republiki Południowej Afryki i Australii – do pięciu krajów świata z najlepszymi perspektywami wzrostu PKB w 2025 roku1 (prognozy wskazują na 3,8–4,4 proc.). Oparte jest to głównie na konsumpcji wewnętrznej (mimo jej spodziewanego spadku w stosunku do 2024 roku), niższym wzroście płac, ren i emerytur, napływie środków z KPO oraz stopniowo malejącej inflacji2.
Niepokoi jednak utrzymująca się niska skłonność firm do inwestycji – koncentrują się one przede wszystkim na sektorze energetycznym. Wciąż zbyt niska w porównaniu z krajami UE (15 pozycja) pozostaje także produktywność. Dotychczasowe przewagi konkurencyjne Polski, takie jak korzystna struktura demograficzna, efekt konwergencji czy korzyści wynikające z członkostwa w jednolitym rynku europejskim, zaczynają słabnąć3. Dlatego kluczowe staje się szybkie wprowadzanie alternatywnych rozwiązań.
Uzależnienie od eksportu a potencjalne zagrożenia
Stopień uzależnienia polskiej gospodarki od eksportu sprawia, że pozytywny wydźwięk powyższych faktów może zostać skutecznie, choć niestety boleśnie, osłabiony przez perspektywy gospodarcze naszych głównych partnerów handlowych, szczególnie Niemiec. Prognozowany wzrost gospodarczy Niemiec, mierzony przyrostem PKB, ma w najbliższych trzech latach nie przekraczać 1 proc., a w 2025 roku oscylować wokół granicy błędu statystycznego (0,2 proc.)4. Nawet jeśli wyznaczone na 23 lutego 2025 roku przedterminowe wybory parlamentarne w Niemczech wprowadzą nową dynamikę do tamtejszej gospodarki, potrzeba czasu, aby zmiany te przełożyły się na realną poprawę koniunktury.
Pozytywistyczne podejście – konieczność chwili
Rosnąca złożoność czynników wpływających na rozwój – nie wspominając o ryzyku nieprzewidzianych zdarzeń – sprawia, że musimy szukać nowej optymalizacji w duchu pozytywizmu. Chodzi o mniej spektakularne, lecz skuteczne rozwiązania: innowacje wykraczające poza aspekty technologiczne, produktowe i operacyjne.
Obserwując klimat społeczny i biznesowy, wydaje się, że właśnie teraz jest najlepszy moment na takie działania. Co widać na poniższych przykładach.
Nowa era w dystrybucji i sprzedaży
Internet diametralnie zmienił mechanizmy dystrybucji i sprzedaży, co dostrzegają już niemal wszyscy uczestnicy rynku – nawet ci najbardziej zachowawczy. W wielu branżach nadchodzi czas zdecydowanej transformacji struktury sprzedaży i dystrybucji. Dalsze jej odkładanie może prowadzić do marginalizacji rynkowej.
Coraz częściej zarządzający firmami dysponującymi atrakcyjnymi lokalizacjami (np. Powszechne Spółdzielnie Spożywców), a zarazem borykający się z silną konkurencją sieci handlowych, szukają nowej formuły biznesu. Dlaczego w dużych obiektach handlowych nie powołać wspólnie z producentami tzw. punktów referencyjnych, gdzie klient mógłby na miejscu zapoznać się z ofertą, a następnie zamówić kompleksową usługę online?
Wielu zarządzających firmami handlowymi, zwłaszcza tymi z długą tradycją i atrakcyjnymi lokalizacjami (np. Powszechne Spółdzielnie Spożywców), które nadal utrzymują dobrą kondycję finansową, zastanawia się, jak dostosować swój biznes do nowych warunków rynkowych. Sieci handlowe, szczególnie supermarkety, mają silną pozycję, co skłania do poszukiwania nowych modeli działania, które pozwolą na dalsze funkcjonowanie.
Dlaczego w takich miejscach, jak atrakcyjnie zlokalizowane hale handlowe, nie stworzyć – we współpracy z wybranymi producentami – punktów referencyjnych? Mogłyby one pełnić funkcję wystaw produktów z możliwością zamówienia kompleksowej usługi.
Branża stolarki otworowej i wiele innych sektorów obawiają się powielania rozwiązań z rynku FMCG, jak choćby modeli logistycznych czy zmiany funkcji salonów sprzedaży na centra usługowo-logistyczne. Stworzenie spójnej, najlepiej ogólnopolskiej sieci serwisowej (zapewniającej szybką obsługę reklamacji) wciąż pozostaje w sferze marzeń, choć to właśnie współpraca producentów mogłaby wnieść tu powiew innowacji.
Te pytania nie są jedynie teoretyczne – wynikają z moich licznych rozmów z zarządzającymi firmami z różnych branż. Wiele z nich aktywnie poszukuje nowych rozwiązań, opracowuje strategie i szuka dróg rozwoju.
Argumenty i odwaga w biznesie
Wątpiącym w sens takich działań warto przypomnieć kontrowersyjny, ale inspirujący cytat Henry’ego Forda: „(…) Nie korzystaliśmy z badań marketingowych. Gdybyśmy zapytali bowiem klientów czego potrzebują, to powiedzieliby z pewnością, że szybszego konia, ponieważ nie wiedzieli oni, czym jest właściwie samochód”.
Podobnie historia InPostu pokazuje, jak ważne jest bycie pierwszym – albo przynajmniej drugim – we wprowadzaniu nowatorskich rozwiązań. Historia i pozycja firmy InPost wyróżniają się na tle jej naśladowców, w tym także Orlenu. Można się zastanowić, gdzie dziś znajdowałby się Orlen, gdyby w odpowiednim czasie, korzystając ze swojego zaplecza infrastrukturalnego i możliwości finansowania, jako pierwszy zrealizował model biznesowy, który dziś stał się symbolem sukcesu InPostu.
Życzenia na 2025 rok
Życzę wszystkim polskim zarządzającym i przedsiębiorcom pozytywistycznej postawy, otwarcia na innowacje oraz strategicznej odwagi i wizji. Niech każdy śmiały pomysł będzie jednak poprzedzony rzetelną analizą ryzyka i wielowariantowym planowaniem. W biznesie nie wystarczy samo marzycielstwo i nadzieja, , że skoro dotąd się udawało, to uda się zawsze.
Przypisy:
1 K. Nowak, „Większe przyśpieszenie PKB. Polska w gronie 5 krajów świata o lepszych perspektywach” [w:] „Foksal.pl”, dane za stroną internetową: www.foksal.pl/gospodarka/pkb/artykuly/9685677większe-przyspieszenie-pkb-polska-w-grupie-5-krajow-swiata-o-lepszych-perspektyach.html (dosęp: 9.12.2024 r.).
2 Więcej na ten temat: G. Kowalczyk, [24.12.2024]; „W tym będziemy najlepsi. Polska tylko za Irlandią i Kostaryką [w:] „Businessinsider”, dane za stroną internetową: www.businessinsider.com.pl/gospodarka/w-2025-r-w-tym-bedziemy-najlepsi-polska-tylko-za-Irlandia-i-Kostaryka/ty/7bz4e (dostęp: 24.12.2024 r.); G. Thornton, „Perspektywy gospodarcze dla Polski na 2025 rok”, dane za stroną internetową: www.grantthornton.pl/publikacje/prognozy-dla-polskiej-gospodarki-na-2025-pkp-inflacja-konsumpcja-prywatne-inwestycje (dostęp: 12.11.2024 r.).
3 Więcej na ten temat: G. Kowalczyk, „Główny napęd polskiej gospodarki właśnie zwalnia. Na to musimy postawić”, dane za stroną internetową: www.businessinsider.com.pl/gospodarka/glowny-naped-polskiej-gospodarki-wlasnie-zwalnia-na-to-musimy-postawic/t4fqxeg (dostęp: 25.12.2024 r.).
4 Więcej na ten temat: T. Lipczyński T., „Ponure perspektywy dla gospodarki Niemiec. W najlepszym przypadku, w przyszłym roku ledwo wzrośnie”, dane za stroną internetową: www.forsale.pl/swiat/niemcy/artykuly/9689372,ponure-perspektywy-dla-gospodarki-niemiec-w-najlepszym-przypadku-w-p.html (dostęp: 13.12.2024 r.).