Osłony fasadowe, w tym wielkogabarytowe, mogą być montowane zarówno na oknach, jak i całych elewacjach. Mają wpływ nie tylko na wygląd budynku, ale też jego energooszczędność.
Głównym zadaniem osłon fasadowych jest ograniczenie przedostawania się ciepła do wnętrz i regulacja nasłonecznienia. Zatem najbardziej są przydatne latem, kiedy coraz częściej dochodzi do przegrzania pomieszczeń. Warto też pamiętać, że konstrukcje te odciążają klimatyzację.
Wielkogabarytowe łamacze światła (sunbreakery)
Osłonami przeznaczonymi do bardzo dużych powierzchni są łamacze światła, nazywane również sunbreakerami. Oprócz ochrony przed nasłonecznieniem często zakrywają także takie elementy budynku, jak np. obudowy systemów wentylacyjnych. Pełnią też funkcję estetyczną i są chętnie wykorzystywane przez architektów. Lamele mogą być umocowane pionowo lub poziomo w pozycji stałej, pod kątem umożliwiającym optymalną osłonę wnętrz. W konstrukcji z ruchomymi lamelami optymalny w danej chwili kąt położenia wybiera użytkownik, w dzisiejszych czasach wystarczy odpowiednie zaprogramowanie automatyki.
Listwy produkowane są z blach stalowych, ze szkła, ale przede wszystkim z aluminium. Profile z tego materiału są ekstrudowane i mają zamknięty przekrój o kształcie rombu bądź elipsy. W przypadku mniejszych osłon korzysta się z blachy wyprofilowanej w kształt liter C, S lub Z. Bazą konstrukcji jest stelaż z profili, a panele są osadzone w przeznaczonych do tego gniazdach. W przypadku fasad słupowo-ryglowych mogą być przymocowane bezpośrednio do ściany.
Sunbreakery wykorzystuje się również w mniejszych obiektach, takich jak chociażby niewielkie biurowce. Lamele również mogą być stałe lub ruchome, zakrywają również ściany, ale też wielkogabarytowe przeszklenia, są ponadto wykorzystywane w postaci daszków nad oknami. Dostępne są m.in. jako akustyczne, z materiałem izolacyjnym umieszczonym w listwach. Stosowane są często w piętrowych garażach, gdzie oprócz osłony jest potrzebna również stała wentylacja wnętrza. Panele z ruchomymi listwami pełnią funkcję zewnętrznych żaluzji. Montuje się je w układzie horyzontalnym, wertykalnym lub pod dowolnym kątem.
Łamacze światła należą do najbardziej efektywnych osłon. Pozwalają zatrzymać ok. 80 proc. promieni słonecznych i obniżyć zużycie energii na klimatyzację nawet o 30 proc.
Żaluzje fasadowe do dużych powierzchni
Kolejną propozycją są żaluzje fasadowe. Montuje się je na elewacjach o wysokości do 25 m. Mogą to być konstrukcje stałe mocowane w płaszczyźnie pionowej (przed fasadą lub nad oknami), poziomej (w formie daszków) lub jako osłony urządzeń wentylacyjnych. Żaluzje z lamelami ruchomymi służą przede wszystkim do osłony rozmaitych przeszkleń, w tym szklanych ścian.
Głównym elementem konstrukcji są listwy wykonane z blachy aluminiowej bądź stalowej litej lub perforowanej, jako całkowicie płaskie, lekko wypukłe, o niewielkiej krzywiźnie, a także o kształcie liter C czy Z. Mogą być montowane na fasadzie, ale też w ościeżu okna czy drzwi. Ruchomą osłonę można całkowicie podnieść. Żaluzją zewnętrzną steruje się za pomocą korby lub silnika elektrycznego. Do napędu podłącza się czujniki pogody, które mierzą nasłonecznienie, opady oraz siłę wiatru.
Żaluzje fasadowe zatrzymują 60-80 proc. promieniowania słonecznego przed dotarciem do szyby, nie ograniczając przy tym widoku na zewnątrz. Dostępne są również osłony o podwyższonej odporności, które wytrzymują podmuchy wiatru o prędkości do 28 m/s.
W przypadku mniejszych obiektów żaluzjami fasadowymi określa się także osłony zewnętrzne montowane we wnękach okiennych bądź drzwiowych. Dostępne są w kilku wersjach, np. jako przeznaczone do montażu podtynkowego w budynkach nowo powstałych lub istniejących po dokonaniu zmian w obrębie nadproża. Elementy konstrukcji są ukryte pod elewacją. Do budynków z wielkopowierzchniowymi przeszkleniami są przeznaczone żaluzje samonośne. Elementem nośnym są prowadnice, które utrzymują kasetę.
Płaszcz żaluzji zewnętrznej może być utrzymywany we właściwej pozycji za pomocą prowadnic linkowych oraz listwowych. Obsługa może być ręczna, w przypadku małych osłon dzięki lince, ponadto z wykorzystaniem korby, ale też elektrycznie. Wyższej klasy osłony mogą być podłączone do systemu smart home.
Wielu producentów dodaje do wielkogabarytowych żaluzji dodatkową funkcję. Przykładowo na ryku dostępne jest rozwiązanie gdzie w skrzynkach fasadowych mieszczą się aluminiowe lamele żaluzji. Wyróżnia je natomiast zamontowany wewnątrz system niezależnego mocowania moskitiery. Umożliwia on dołożenie siatki przeciw insektom nawet wówczas, gdy osłona przeciwsłoneczna już funkcjonuje.
Rolety zewnętrzne do przeszkleń wielkoformatowych
Popularną osłoną zewnętrzną dużych przeszkleń są też rolety. Jako jedyne są dostępne również w wersjach z podwyższoną odpornością na włamanie. Zabezpieczają przed nadmiernym nasłonecznieniem latem i chronią nieco przed utratą ciepła w zimie.
Najważniejszym komponentem tej osłony jest pancerz, składający się z połączonych ze sobą przegubowo aluminiowych lameli. Ich boki są przytrzymywane w pionowych prowadnicach i poruszają się w nich za pomocą rolek. Podczas otwierania osłona jest nawijana na rurę nawojową umieszczoną w skrzynce. Ta z kolei oferowana jest w kilku wersjach: do mocowania w ościeżu, na powierzchni ściany zewnętrznej, pod tynkiem oraz tzw. nadstawna – nad oknem.
Podstawowa obsługa rolet zewnętrznych odbywa się ręcznie za pomocą linki, paska lub korby. Zdecydowanie wygodniejsza jest jednak obsługa z użyciem silnika elektrycznego, szczególnie gdy zastosuje się sterowanie grupowe oraz zautomatyzuje otwieranie i zamykanie. Wygodę codziennego użytkowania rolet zewnętrznych można zwiększyć, wykorzystując automatykę czasową lub pogodową.
Rolety przeciwwłamaniowe mają bardziej wytrzymałą konstrukcję od zwykłych. Przy czym wyższa wytrzymałość pancerza skutkuje jego znaczną wagą. Z tego względu osłony w takim wykonaniu są oferowane tylko jako automatyczne. Ponadto stosowane w nich silniki mają funkcję blokady, która dodatkowo zabezpiecza przed podniesieniem od zewnątrz.
Wybierając wzmocnione rolety, warto zwrócić uwagę na jedną z możliwości. Zautomatyzowane osłony można zintegrować z systemem alarmowym oraz przeciwpożarowym. Dzięki temu po wykryciu nieuprawnionego otwarcia okna wszystkie się zamkną, a w przypadku uruchomienia alarmu pożarowego – otworzą, umożliwiając bezpieczną ewakuację.
Rolety zewnętrzne dostępne są w wersjach ze skrzynkami na- i podtynkowymi oraz nadstawnymi. Warto natomiast zwrócić uwagę na jeszcze jedną wersję tej osłony. Na rynku dostępne są rolety zewnętrzne do ścian ścian szczelinowych, które są całkowicie zintegrowane z przegrodą. Oznacza to, że z zewnątrz nie są widoczne ani prowadnice, ani skrzynka. Zakup należy jednak zaplanować zawczasu, ponieważ roleta jest przeznaczona tylko do nowych budynków. Co ważne, roleta może mieć powierzchnię nawet 12 m2.
Markizy fasadowe
Markizy fasadowe służą do zacieniania pojedynczych okien, ich grup, balkonów lub przeszklonych fragmentów ścian zewnętrznych. Osłona jest podnoszona i opuszczana płynnie, a także może być zatrzymywana pod dowolnym kątem, w zakresie do 180°. Zastosowane w ramionach sprężyny naciągowe lub rozporki gazowe zapewniają dobre napięcie poszycia przy każdym kącie nachylenia osłony. W niektórych modelach naciąg tkaniny uzyskiwany jest za pomocą obciążnika w postaci belki umieszczonej w dolnej krawędzi tkaniny. Dostępne są modele bez kasety, ale też z kasetą zamocowaną do nadproża we wnęce okiennej, jak też na fasadzie oraz w wersji podtynkowej.
Markizy pionowe dostępne są z trzema systemami prowadzenia bocznego: aluminiowymi prowadnicami, linkami ze stali nierdzewnej lub chromowanymi prętami stalowymi.
Osłony mogą być wyposażone w czujnik pogodowy: nasłonecznienia, wiatru czy deszczu. Optymalne korzystanie z markizy umożliwi zintegrowanie napędu elektrycznego z czujnikiem. Napęd zaś może być połączony z urządzeniem sterującym przewodowo, np. przełącznikiem ściennym lub centralką obsługującą osłony w całym budynku, albo bezprzewodowo – drogą radiową z pilotem czy systemami zdalnej obsługi.
Dwa w jednym, czyli markiza z roletą
Pewną odmianą markiz fasadowych są markizolety, stanowiące połączenie pionowej zwijanej osłony w górnej części (rolety) oraz poziomej odchylanej od płaszczyzny okna w części dolnej (markizy). Konstrukcja jest wykonana z aluminiowych profili. Zakres ruchu markizy wynosi od 135 do 90°. Można wybrać produkt, który osłoni tylko standardowej wielkości okno, albo też przeznaczony do dużych przeszkleń. Najczęściej spotykane maksymalne wymiary markizolety to szerokość 350 cm i wysokość 400 cm.
Osłona jest wyposażona w sztywne ramiona połączone belką, przesuwające się w pionowych bocznych prowadnicach. Ruchoma odchylana belka nawet po rozwinięciu osłony nie utrudnia dostępu do parapetu zewnętrznego. Odpowiednie napięcie między prowadnicami i naprężenie tkaniny zapewniają tzw. zipy – taśmy suwakowe zatopione w pionowych krawędziach tkaniny. Producenci zakładają, że taka konstrukcja wytrzymuje podmuchy wiatru o prędkości do 120 km/h oraz napór boczny o prędkości 220 km/h.
Osłona jest chowana do półokrągłej lub kwadratowej kasety, którą montuje się pod tynkiem, we wnęce okna lub na fasadzie oraz do kwadratowej przeznaczonej do montażu podtynkowego. Markizoletą można sterować ręcznie za pomocą korby, natomiast najczęściej stosuje się napędy elektryczne. Są to niewielkie silniki rurowe umieszczone w rurze nawojowej, zasilane napięciem 15 VDC (konieczny jest zasilacz) lub 230 V. Do poruszania roletą wystarcza przełącznik naścienny, który może być bezprzewodowy. Najczęściej natomiast wykorzystuje się pilota, chociaż obecnie coraz więcej użytkowników woli korzystać np. ze smartfona. Poza tym osłonę można włączyć w system smart home.
Aluminiowy stelaż pokryty jest tkaniną dostępną w bardzo dużym asortymencie, jeśli chodzi o kolory czy stopień przepuszczania światła. Najczęściej oferowany stopień zacienienia to 10, 4 lub 1 proc. prześwitu względnego. Są też osłony całkowicie zacieniające. Stosuje się tkaniny akrylowe lub poliestrowe, przy czym te drugie mają intensywniejsze barwy. Dostępne są też materiały powlekane teflonem – najbardziej odporne na zabrudzenia, ale jednocześnie najdroższe. Pokrycia są odporne na promienie UV, a co za tym idzie – utratę barw, zabrudzenia oraz wodę i wilgoć. Ograniczają także przedostawanie się tego promieniowania do wnętrz.
Screeny fasadowe do dużych przeszkleń i pergoli
Wśród wielkogabarytowych osłon zewnętrznych są jeszcze screeny, montowane po zewnętrznej stronie okna lub na przeszklonej fasadzie. Mechanizm, którego główną częścią jest rura nawojowa, znajduje się w skrzynce – natynkowej, nadprożowej lub podtynkowej. Dostępne są skrzynki owalne, kwadratowe i ścięte. W przypadku osłaniania okien chętnie wybierany jest montaż we wnęce.
Osłona jest wykonana z tkaniny wykonanej z mieszanki włókien szklanych i PCW. Ma ona postać siatki o różnej gęstości. Wpływa to m.in. na jej przezierność, stopień zacienienia oraz nasłonecznienia wnętrza. W zależności od splotu przepuszczalność światła wynosi 40-60 proc., a dostępne są też wersje całkowicie zaciemniające (blackout).
Opisywane osłony są dostępne również w wersji przeznaczonej szczególnie do pergoli. Tkanina jest zwijana do górnej skrzynki, ale jej boki są chronione bocznymi prowadnicami. Utrzymują one materiał i chronią całość przed naporem wiatru. Szczególnie odporne są ZIP-screeny, gdzie w pionowe krawędzie osłony są wtopione zamknięcia suwakowe. Poruszają się one w prowadnicach i odpowiadają za jej właściwe napięcie. Ponadto pomiędzy tkaniną a prowadnicą nie ma prześwitu, co zapewnia dużą odporność na wiatr.
Oprócz wspomnianego rozwiązania na rynku dostępne są również prowadnice w wersji zaklikowej, w której nie widać otworów montażowych. Produkty mogą zakrywać przeszklenia o dużych wymiarach – maksymalna szerokość lub wysokość to 5 m, a maksymalna powierzchnia to 16 m2. Do wyboru są trzy warianty montażu: podtynkowy, nadstawny i adaptacyjny.
Screeny mogą być obsługiwane ręcznie za pomocą korby bądź automatycznie. Osłony zasilane elektrycznie są wyposażone w przełączniki, piloty lub systemy zdalnego sterowania. Wiele modeli współpracuje też z rozwiązaniami smart home.