Chociaż wymiar i sposób wyliczania składki zdrowotnej znamy już od jakiegoś czasu, to jednak nadal jej zmiany budzą wśród przedsiębiorców najwięcej wątpliwości i różnorodnych spekulacji. Pytania dotyczą zwłaszcza składki płaconej w styczniu, i za styczeń, w przypadku działalności opodatkowanej podatkiem linowym.
Z nowych przepisów jasno wynika, że składka zdrowotna za styczeń, który jest okresem przejściowym, powinna wynosić 4,9 proc.. Podstawa jej wymiaru pozostaje jednak jeszcze ten jeden raz bez zmiany w stosunku do roku poprzedniego. A zatem liniowcy, płacąc składkę za styczeń bieżącego roku, nie muszą uwzględniać przy jej obliczaniu swoich przychodów. Czy w związku z tym, procent składki również powinien być niezmieniony? Logicznie rzecz ujmując – nie. W przypadku stycznia, a raczej składki zdrowotnej za miesiąc styczeń 2022 roku, nie zmienia się podstawa wymiaru składki, ale jej wysokość powinna już być nowa (4,9, a nie 9 proc.).
Zgodnie z art. 79 ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Polski Ład):
„Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, o której
mowa w art. 81 ust. 2c ustawy zmienianej w art. 15, w brzmieniu nadanym
niniejszą ustawą, za styczeń 2022 r. ustala się na podstawie zasad obowiązujących do dnia 31 grudnia 2021 r.”
A zatem ustawodawcy wyraźnie zaznaczyli, jaką składkę należy zapłacić za styczeń, i w jakiej wysokości. Podstawa ma być ustalona w identyczny sposób, jak w roku 2021. Natomiast wysokość składki – skoro ani ten, ani żaden inny przepis nie stanowią inaczej, powinna być wyliczana zgodnie z przepisami obowiązującymi w roku 2022. A to oznacza, iż przedsiębiorcy rozliczający się podatkiem liniowym pierwszą składkę liczoną od nowej podstawy zapłacą dopiero w marcu – za luty 2022. Podstawą do jej wyliczenia będzie natomiast dochód ze stycznia. Z kolei za styczeń powinni oni zapłacić składkę liczoną od podstawy obowiązującej w grudniu 2021, ale w wysokości nowej, czyli 4,9 proc. Będzie to więc niższa kwota, niż była w grudniu. Dlatego zapewne przepis ten podważa zarówno ZUS, jak i Ministerstwo Finansów, twierdząc, w bardzo pokrętny i niezrozumiały sposób, że przytoczony wyżej przepis jest niejasny i wymaga wykładni, by móc go prawidłowo interpretować. Problem w tym, że w art. 79 ustawy wprowadzającej Polski Ład nic niejasnego nie ma…
Mimo to, wobec narastających pytań ze strony przedsiębiorców, Ministerstwo Finansów wprowadziło zasadę, którą parę dni temu przedstawił minister Sarnowski:
„W przypadku okresu przejściowego, czyli stycznia 2022 podstawą obliczenia składki zdrowotnej wciąż będzie 75 proc. średniego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, natomiast wysokość składki wyniesie 9 proc. i składka nie będzie odliczana od podatku.”
No cóż… stara podstawa wymiaru, co jest wyraźnie wskazane w nowych przepisach, nowa wysokość składki, czego w przepisach tych brak, ale też brak możliwości jej odliczenia od podatku, co wynika z nowych przepisów… To jednak są one obowiązujące, czy nie? A może obowiązują tylko w pewnych kwestiach? To dopiero jest pokrętna interpretacja… tyle, że innej nie ma. A liniowcy nadal nie wiedzą, jaką składkę zdrowotną mają zapłacić za styczeń, i dlaczego.
W przypadku pozostałych form opodatkowania sprawa jest dużo prostsza. Jeżeli działalność gospodarcza jest opodatkowana według skali, składka zdrowotna nadal wynosi 9 proc., więc jej wysokość za styczeń nie budzi żadnych wątpliwości. Podstawa wymiaru natomiast pozostanie niezmienna w stosunku do grudnia poprzedniego roku.
W przypadku ryczałtu z kolei, składka jest ustalona w stałej kwocie, uzależnionej od rocznego przychodu podatnika, pomniejszonego o składki na ubezpieczenia społeczne. Podatnik, obliczając składkę za dany miesiąc, sumuje przychody z poszczególnych miesięcy celem sprawdzenia, czy nie przekroczył on jednego z progów: 60.000 zł lub 300.000 zł. Może też zdecydować się na opłacanie składki w stałej kwocie, na podstawie przychodu z roku poprzedniego. Wówczas, jeżeli w rozliczeniu rocznym okaże się, iż był on zobowiązany do uiszczenia wyższej składki zdrowotnej, różnicę będzie trzeba dopłacić. Ale to nastąpi dopiero w lutym 2023 roku. Składkę za styczeń 2022 roku ta grupa podatników powinna opłacić już według nowych zasad, czyli w nowej wysokości.
A co ze składką płaconą w styczniu? To zależy… jeżeli jest to składka za styczeń, to płacimy ją zgodnie z tym, co jest opisane powyżej. Styczeń jest tzw. okresem przejściowym. Jeżeli natomiast w styczniu płacimy składkę za grudzień, to w stosunku do roku poprzedniego nic się w jej kwestii nie zmienia. A raczej prawie nic. Jeżeli bowiem składkę zdrowotną za grudzień zapłaciliśmy w grudniu, to możemy ją odliczyć od podatku. Jeżeli natomiast wpłacimy ją na konto Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w styczniu, wówczas wysokość i sposób obliczenia składki w stosunku do grudnia pozostaną niezmienne, ale nie będziemy mieli już możliwości pomniejszenia podatku o 7,75 proc. podstawy jej wymiaru (jak to miało miejsce do końca 2021 roku).