30 września 2025 r. siedmioosobowy skład Sądu Najwyższego potwierdził, że ochrona przedemerytalna z art. 39 KP obejmuje również umowy na czas określony. To ważna, propracownicza uchwała wzmacniająca pozycję pracowników 50+.
Na czym polega ochrona przedemerytalna z art. 39 KP?
Zgodnie z art. 39 Kodeksu pracy pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu do osiągnięcia wieku emerytalnego brakuje nie więcej niż cztery lata, o ile dotychczasowy staż zatrudnienia pozwala mu nabyć prawo do emerytury po osiągnięciu tego wieku. Jest to tzw. ochrona przedemerytalna, szczególnie istotna dla pracowników 50+.
W praktyce oznacza ona, że po wejściu w „okres ochronny” pracownik nie powinien być zwalniany wyłącznie decyzją pracodawcy, np. z przyczyn organizacyjnych czy ekonomicznych – pod warunkiem, że spełnia warunki ustawowe.
Rozbieżne wyroki sądów i potrzeba uchwały SN
Przez lata przepis ten był różnie interpretowany przez sądy. W szczególności pojawiało się pytanie, czy ochrona przedemerytalna obejmuje również osoby zatrudnione na podstawie umów o pracę na czas określony, których termin zakończenia przypada jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego.
Część orzeczeń przyjmowała, że skoro umowa z góry ma określony koniec, to pracownik nie korzysta z pełnej ochrony przed wypowiedzeniem. Inne składy sądów uznawały natomiast, że ratio legis przepisu przemawia za objęciem ochroną także umów terminowych. Rozbieżności te miały realne konsekwencje dla tysięcy pracowników w wieku przedemerytalnym.
Aby zakończyć ten spór interpretacyjny i ujednolicić stosowanie prawa, sprawą zajął się siedmioosobowy skład Sądu Najwyższego.
SN: zakaz wypowiedzenia także przy umowach terminowych
W uchwale z 30 września 2025 r. siedmioosobowy skład Sądu Najwyższego jednoznacznie opowiedział się za rozszerzającą wykładnią art. 39 KP. SN uznał, że:
- zakaz wypowiedzenia umowy o pracę w okresie ochrony przedemerytalnej dotyczy również umów na czas określony,
- ochrona przysługuje nawet wtedy, gdy termin obowiązywania umowy upływa przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego.
W konsekwencji oznacza to, że pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę żadnemu pracownikowi, któremu do emerytury pozostaje nie więcej niż cztery lata, jeśli spełnione są ustawowe warunki dotyczące stażu zatrudnienia. Nie ma przy tym znaczenia, czy jest to umowa na czas nieokreślony, czy na czas określony.
Uchwała została podjęta w składzie siedmiu sędziów, co nadaje jej moc zasady prawnej i wiąże sądy w przyszłych sprawach. Zmiana tej linii orzeczniczej wymagałaby ponownego rozstrzygnięcia w takim samym (lub szerszym) składzie i przyjęcia uchwały o odmiennym brzmieniu.
Swoboda pracodawcy ograniczona, ale nie zawsze
W praktyce uchwała znacząco ogranicza możliwość zwalniania pracowników w wieku przedemerytalnym, również tych zatrudnionych na podstawie umów terminowych. Pracodawca nie może więc rozwiązać takiej umowy poprzez zwykłe wypowiedzenie, nawet jeśli powołuje się na przyczyny ekonomiczne – o ile pracownik spełnia warunki ochrony z art. 39 KP.
Uchwała SN wzmacnia zatem propracowniczą wykładnię prawa pracy i podkreśla, że ochrona przedemerytalna ma realnie zabezpieczać stabilność zatrudnienia w ostatnich latach przed przejściem na emeryturę.
Kiedy ochrona nie działa? Upadłość lub likwidacja
Co istotne, omawiana uchwała nie zmienia wyjątków przewidzianych w Kodeksie pracy. W przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy przepisy art. 38, 39 i 41 KP (oraz inne szczególne przepisy dotyczące ochrony przed wypowiedzeniem) nie mają zastosowania. Innymi słowy – ochrona przedemerytalna nie blokuje rozwiązania stosunku pracy, gdy firma przestaje istnieć z przyczyn prawnych i ekonomicznych.
Zobacz również
Nowe limity dorabiania dla emerytów i rencistów od 1 września 2025
Od września 2025 r. zmienią się limity dorabiania dla emerytów i rencistów. Jakie są nowe kwoty i zasady zmniejszania lub zawieszania świadczeń?
Przeciętne wynagrodzenie a dochody emeryta lub rencisty
Niedawno GUS ogłosił dane dotyczące przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale b.r. Wyniosło ono 8038,41 zł brutto. Co to oznacza dla...