Cenimy naturę i chcemy być blisko niej, ale nasze relacje z nią uznajemy za zbyt powierzchowne. Tak wynika z najnowszego badania, zrealizowanego na zlecenie firmy VELUX. Choć jesteśmy przekonani, że obserwowanie przyrody pozytywnie wpływa na nasze zdrowie i samopoczucie, rzadko patrzymy na ptaki, drzewa, chmury. Co zrobić, aby nadal korzystać z benefitów technologii i jednocześnie żyć bliżej natury?
94 proc. respondentów z Polski* w badaniu VELUX deklaruje, że natura jest dla nich ważna i należy o nią dbać. Wysoki odsetek osób doceniających znaczenie przyrody może wynikać z coraz częstszego pojawiania się w debacie publicznej tematu zagrożeń klimatycznych i potrzeby zmian systemowych, ale też z subiektywnego poczucia oddalania się od natury. Większości respondentów (63 proc.) brakuje na co dzień kontaktu z przyrodą, a tęsknota za nią jest silniejsza wśród osób zamieszkujących duże miasta, co może wiązać się z stylem życia, ale i z mniejszym dostępem do zielonych przestrzeni na zurbanizowanych terenach.
Pochylamy się coraz niżej nad ekranami
Kontakt z naturą zależy też od naszych codziennych wyborów, a jego brak może powodować wiele problemów zdrowotnych. Jednym z nich są zwyrodnienia karku spowodowane złą postawą, związaną z pochylaniem głowy, kiedy korzystamy z naszych telefonów i laptopów, nieustannie sprawdzając te urządzenia nawet w czasie wolnym od pracy. Zjawisko to określane jest jako „syndrom SMS-owej szyi”, w języku potocznym nosi też nazwę „Head Down Syndrom”. Pochylając się nad ekranami zmieniamy naturalną krzywiznę kręgosłupa, a to prowadzi do jego długotrwałego uszkodzenia. Syndrom „pochylonej głowy” może powodować bóle mięśni pleców lub boku szyi, ramion, a czasem dolnej części pleców. Dotyka on nawet nastolatków i małe dzieci. Niektórzy z nas spędzają blisko 5000 godzin rocznie wpatrując się w ekrany telefonów, laptopów, telewizorów, urządzeń do gier czy czytników e-booków. Oznacza to, że przeciętny dorosły spędza przed ekranem aż 34 lata.**
Jak pokazują najnowsze badania, silna potrzeba bliskości natury i wiedza na temat jej wpływu na zdrowie i samopoczucie nie idą w parze z tym, co na co dzień obserwujemy w społeczeństwie i co deklarują respondenci. 73 proc. z nich uważa, że spędza za dużo czasu przed telefonem czy komputerem, a 97 proc. respondentów ma świadomość, że czas spędzany przez dzieci przed ekranami powinien być kontrolowany. Przeświadczenie, że technologia nam coś zabiera, jest dość silne: aż 94 proc. badanych uważa, że postęp cywilizacji odseparował człowieka od natury.
„Brak czasu, użyteczność i atrakcyjność nowych technologii, nasze przyzwyczajenia, zmiana sposobu komunikacji, a także nadmiar informacji sprawiają, że przestajemy dostrzegać to, co jest wokół nas. W konsekwencji umykają nam także korzyści płynące z codziennego uważnego spaceru, przyjrzenia się otoczeniu, zieleni, innym ludziom. Życie w świecie algorytmów nie oznacza, że musimy nieustannie tkwić przed ekranem. Czasem wystarczy spojrzeć w niebo, popatrzeć na drzewa, które mijamy w drodze do szkoły lub pracy, aby poczuć się lepiej, uwolnić od stresu i zrelaksować” – mówi Agnieszka Kamińska, kierownik ds. komunikacji, Grupy VELUX w Polsce.
Czy potrzebujemy więcej zieleni w miastach? Czy też wystarczy zmiana nawyków?
Doświadczanie przyrody jest inwestycją w nasze dobre zdrowie i samopoczucie. Tylko wtedy, kiedy natura nie będzie obca i obojętna najmłodszym pokoleniom, będą o nią dbać, a także szukać w niej sposobów radzenia sobie ze stresem i nadmiarem informacji. Jednakże, jak pokazują wyniki badań, co trzeci ankietowany spędza mniej niż 2 godziny na dworze, również w dni wolne od pracy i szkoły. Znacznie gorzej wypadamy w tygodniu – aż 2/3 badanych przebywa na dworze mniej niż 2 godziny dziennie.
Co więcej, badani deklarują (93 proc.), że dzieci i młodzież spędzają obecnie mniej czasu na dworze niż starsze pokolenia w ich wieku. Co ciekawe, tę opinię wyrażają zarówno osoby starsze, jak i te przed 35 rokiem życia. Rodzice dzieci do 18. roku życia uważają w zdecydowanej większości (86 proc.), że ich dzieciństwo było bardziej zorientowane na naturę.
Procesy urbanizacyjne, nowe technologie, tryb życia, wzrost natężenia ruchu samochodowego – wszystko to z pewnością przyczynia się do tego, że ograniczamy nasz czas spędzany na dworze. A jeśli już przebywamy na zewnątrz, nie zwracamy uwagi na otoczenie. Niestety, blisko połowa badanych Polaków w raporcie VELUX „Head Downers 2021″ nie spogląda regularnie na niebo, nie przygląda się ptakom, chmurom czy słońcu. Blisko ¾ badanych potrafi rozpoznać nie więcej niż 10 gatunków ptaków, a co trzeci – do 5 gatunków drzew. Największy problem mamy z rozpoznaniem typów chmur i gwiazdozbiorów.
Głowa do góry
Na temat tego, jak cenne jest przebywanie blisko natury, napisano już wiele książek. Eksperci wciąż apelują, abyśmy widzieli w tym szansę na lepsze samopoczucie, a także na harmonijny rozwój naszych dzieci. Zdecydowana większość z nas uważa, że bliski kontakt z naturą pozwala odpocząć (91 proc.) i cieszyć się zdrowiem (93 proc.). Przekonanie to jest zarówno silne wśród rodziców dzieci do 18. roku życia, jak i pozostałych ankietowanych.
„Raport „Head Downers 2021″ jest częścią kampanii mającej na celu zachęcenie ludzi do bycia blisko natury i dostrzegania jej wartości każdego dnia. Jesteśmy przekonani, że tylko wówczas będziemy się o nią troszczyć i zabiegać o jej obecność w naszym życiu. Warto świadomie kierować swoimi codziennymi wyborami, spojrzeć w górę i zmienić perspektywę” – dodaje Agnieszka Kamińska.
Zaproś naturę do swojego domu
Dzisiejszy styl życia powoduje, że trudno w ciągu dnia o codzienny kontakt z naturą. Większość naszego czasu spędzamy w pracy lub w szkole. Według Światowej Organizacji Zdrowia spędzamy w budynkach średnio 90 proc. swojego życia.*** Dlatego również w domu powinniśmy zadbać o doświadczanie natury różnymi zmysłami. Dostęp do światła dziennego i świeżego powietrza, widok na zieleń za oknem, niebo, chmury, słońce – to właśnie cechy środowiska domowego, które wpływają korzystnie na nasze samopoczucie i pozwalają lepiej radzić sobie z wyzwaniami. Osoby, które mają bezpośredni kontakt z otoczeniem podczas wykonywania codziennych zadań, są bardziej efektywne. Związane jest to z możliwością doświadczania cyklu dnia oraz pogody. Różnorodność informacji z zewnątrz równoważy męczącą monotonię i przyczynia się do niwelowania uczucia zmęczenia.
Raport VELUX „HEAD DOWNERS 2021″ został opracowany na bazie badania CAWI, przeprowadzonego przez agencję badawczą Kantar we wrześniu 2021 roku. Badanie koncentruje się na populacjach 8 krajów Europy Środkowej – Chorwacji, Czech, Węgier, Polski, Rumunii, Serbii, Słowacji i Słowenii. Przynosi ono dane dotyczące stylu życia współczesnych Europejczyków, a także pokazuje napięcie, jakie istnieje między przyzwyczajeniami wynikającymi z rozwoju cywilizacji a potrzebą obcowania z naturą. Raport przeczytasz na stronie www.velux.pl/GlowaDoGory
Przypisy:
* Badanie o charakterze porównawczym przeprowadzone metodą CAWI na zlecenie firmy VELUX przez Kantar w dniach 3-6 września 2021 w grupie wiekowej 18-65 z zastosowaniem reprezentatywnych kwot demograficznych dla populacji 8 krajów europejskich: Chorwacji, Czech, Węgier, Polski, Rumunii, Serbii, Słowacji i Słowenii, na próbie N=2408 respondentów.
*** Raport WHO Europe 2013: http://www.euro.who.int/en/health-topics/environment-and-health/air-quality/publications/2014/combined-or-multiple-exposure-to-health-stressors-in-indoor-built-environments