Fala protestów w związku z nierozliczonymi umowami w ramach programu „Czyste Powietrze”. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zalega z wypłatami pojedynczym firmom nawet po kilkadziesiąt milionów złotych.
W czwartek 24 kwietnia odbyło się posiedzenie sejmowej komisji ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa, która zebrała się by omówić kryzysową sytuację przedsiębiorstw realizujących program „Czyste Powietrze”, w związku z zaległościami w wypłatach środków przez Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Komisji przewodniczyła Minister Środowiska Paulina Hennig-Kloska, a w spotkaniu uczestniczyli również przedsiębiorcy. Wielokrotnie na sali wybrzmiało hasło „Czyste powietrze, nieczysta gra!”, a w tle widoczne były banery z napisami oskarżającymi WFOŚ o oszustwa.
Fundusze zalegają wykonawcom od kilkudziesięciu tysięcy do kilkudziesięciu milionów złotych. Zaległości sięgają umów zrealizowanych w okresie ostatniego półtora roku. Wykonawcy, po tym jak zgodzili się de facto kredytować program „Czyste Powietrze”, dziś zmuszeni są do zadłużania się, jeśli chcą uchronić swoje firmy i pracowników. Rekordzista oczekuje na wypłatę około 56 milionów złotych. „Mamy zamknięte inwestycje na kwotę 56 mln złotych. (…) Do końca 2023 roku zatrudnialiśmy około 900 osób. Na koniec roku 2024 było to tylko 200 osób. Pozamykaliśmy biura na terenie Polski, pomniejszyliśmy niektóre oddziały” – mówił portalowi smoglab.pl Błażej Nowicki z firmy By Energy Solutions.
Spotkanie komisji ochrony środowiska z przedsiębiorcami
Podczas spotkania przedstawiciele komisji zaprezentowali pokaz slajdów, na którym zgromadzeni mogli zobaczyć nieprawidłowości do jakich dochodzi w programie „Czyste Powietrze”. Jak mówiła minister Paulina Hennig-Kloska, brak skutecznej weryfikacji kosztów inwestycji przyczynił się do nadużyć, takich jak zawyżanie kosztów o setki tysięcy złotych oraz manipulacja cenami materiałów budowlanych. Wymienione zostały przykłady tj. rekuperator wyceniony w fakturze na kilkanaście tysięcy zł przy rynkowej wartości kilkuset złotych, montaż systemów wentylacyjnych umieszczanych w pomieszczeniach bez dostępu do prądu, wypłaty zaliczek za inwestycje, które nie przynosiły żadnego efektu ekologicznego – jak montaż drogich urządzeń w nieocieplonych domach czy trzymanie pomp ciepła w stodołach. Minister Środowiska podkreśliła, że skala nieprawidłowości może zagrozić utratą środków europejskich przeznaczonych na program.
To jedynie jeszcze mocniej podburzyło napiętą atmosferę. Przedsiębiorcy oskarżyli NFOŚiGW o celową manipulację, wskazując na informację o 6 tysiącach wniosków których dotyczą nadużycia. Z ogromnej puli kilkuset tysięcy umów. „Czy wy rozumiecie, że nasze firmy bankrutują?! Słuchamy po raz kolejny, że jesteśmy oszustami, złodziejami, że przez nas ten program stanął. Ja dla moich beneficjentów robię wszystko, od miesięcy nie śpię po nocach, żebym mogła zrealizować kolejne inwestycje. Może mnie pani stąd wyrzucić, powiem, co mam do powiedzenia. Śmiejecie się nam w twarz. To są oszczerstwa, które po raz kolejny rzucacie nam w twarz” – powiedziała podczas posiedzenia wykonawczyni w programie „Czyste Powietrze”.
Bardzo nerwowo na sejmowej komisji, na której @hennigkloska pokazuje nieprawidłowości w programie #CzystePowietrze przed jego reformą. Na sali obecna strona społeczna, przedsiębiorcy, którzy – jak twierdzą – są w bardzo trudnej sytuacji. pic.twitter.com/jcJpAz8MFL
— Tomasz Żółciak (@tzolciak) April 24, 2025
Minister Paulina Henning-Kloska zapowiedziała, że osobiście zweryfikuje wszystkie wnioski o płatność wykonawców „Czystego Powietrza”, którzy uczestniczyli w komisji ochrony środowiska. Jak zapewniła, problemy dotyczą już tylko kilku regionów i podejmowane są działania na rzecz poprawy sytuacji. Pieniądze na wypłatę środków są zabezpieczone, zatrudniane są nowe osoby w funduszach, a kontrole mają na celu eliminację nieprawidłowości. Ponadto poinformowała, że w ostatnim czasie złożono 103 zawiadomienia do prokuratury w związku z podejrzeniem nadużyć.
Protesty wykonawców programu „Czyste Powietrze”
Tego samego dnia w Warszawie odbył się protest wykonawców w programie „Czyste Powietrze”. To już kolejne w ostatnim czasie tego typu ruszenie przedsiębiorców, po protestach w Kielcach i Świlczy pod Rzeszowem. W ten sposób chcą wymóc rozliczenie umów podpisywanych z Wojewódzkimi Funduszami Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
„Głównym celem tego przedsięwzięcia jest uzyskanie informacji od Narodowego Funduszu kiedy będą uruchomione wypłaty środków za wnioski o płatność po zrealizowaniu zadania. Wszyscy Ci przedsiębiorcy zamiast pracować i zarabiać pieniądze, kredytują inwestycje i mają w tym momencie kolosalne długi” – mówił jeden z uczestników protestu w Świlczy.
Przedstawiciele branży czują się poszkodowani przez nieuczciwe i niejasne mechanizmy działania programu. Poza brakiem wypłat przedsiębiorcy zarzucają, że procedury nie są jasne, a ponadto występują trudności z kwalifikacją inwestycji. „Mieliśmy trzy kontrole, które stwierdziły, że wszystko jest ok. Poproszono o dodatkowe drobiazgi – kartę gwarancyjną na okna, rzuty danego budynku. Dosyłamy to, a wtedy proszą o kolejne dokumenty, np. kartę specyfikacyjną. To jest tak robione, aby tą sytuację maksymalnie długo przeciągnąć. Nie mówimy, że nie ma nieprawidłowości. Zdarzają się firmy, które wyłudzają dotację. Ale tu mówimy o uczciwych, zakończonych inwestycjach. To nawet nie jest problem, że tych pieniędzy nie ma. Problemem jest to, że nie wiadomo kiedy one będą, ani czy będą w ogóle. Jeżeli ta sytuacja nie zostanie w żaden sposób rozwiązana, to udusimy się z braku przepływu pieniędzy”.
Przypomnijmy, że na czas zawieszenia programu „Czyste Powietrze” przedstawiciele Narodowego Funduszu zobowiązali się do nadrobienia zaległości w kwestii wypłat. To się nie do końca udało, więc trudno dziwić się, że unikano odpowiedzi na pytanie kiedy zaległe środki zostaną wypłacone. Ministra pochwaliła się zaletami nowej wersji programu, obiecała osobiście zweryfikować wnioski przedsiębiorców, ale czy takiej odpowiedzi oczekiwali protestujący? I co z tymi, którzy na spotkanie sejmowej komisji nie dotarli?
Zobacz również
Forum Webinar 2025 #1 – poznaj nowości na sezon 2025
Już 15 maja pierwsze w tym roku spotkanie online w ramach Forum Webinar. Wydarzenie będzie poświęcone prezentacji nowości produktowych przygotowanych przez dostawców i producentów na sezon 2025.
Nowe „Vademecum: marketing i oprogramowanie” dostępne na naszym portalu
Nowe „Vademecum: marketing i oprogramowanie”. Sprawdź, jak skutecznie prowadzić marketing i wdrażać nowoczesne oprogramowanie w firmie.
„Gwiazdy Rankingu Buildera” dla branży stolarki
Gwiazdy Rankingu Buildera to zestawienie firm o najlepszej sytuacji finansowej. Kolejna edycja zakończyła się na początku kwietnia 2025 r.