Granulat powstały z ponownego przetworzenia ram okien tworzywowych jest wykorzystywany od dawna. Obecnie jednak recykling okien z PCW nabiera ogromnego znaczenia. W dużym stopniu chodzi tu o działania na rzecz ochrony środowiska.
Niemiecka firma Rewindo opracowała raport za rok 2023 dotyczący ponownego wykorzystania PCW. Zgodnie z nim:
- wskaźnik recyklingu okien, drzwi i rolet z PCW jest na poziomie 86 proc.
- ponowne wykorzystanie recyklatu do produkcji stolarki. to 80 proc.
Dzięki temu emisja CO2 jest niższa o blisko 272 tys. ton. Tego rodzaju podmiotów jest w Unii Europejskiej wiele, zatem skala recyklingu jest o wiele większa. Jednak i tak za mała w odniesieniu do wymagań unijnych.
Ambitne cele związane z recyklingiem okien
W recykling okien angażują się organizacje, w tym EPPA – europejskie stowarzyszenie zrzeszające dostawców systemów okiennych z PCW, do którego należą m.in. czołowi systemodawcy niemieccy, a także polskie firmy. Członkowie stowarzyszenia podjęli zobowiązanie, aby od roku 2024 co najmniej 25 proc. masy profili okiennych stanowił surowiec pochodzący z recyklingu. Od 2030 r. ma to być co najmniej 50 proc. Zrealizowanie tych zobowiązań nie będzie jednak możliwe bez odpowiednich uregulowań dotyczących np. pozyskiwania materiału. Chwilowo jednym z problemów jest też dostępność starych okien. Wspomniane Rewindo kontroluje od 2002 r. wielkość podaży. Okazuje się, że w ubiegłym roku po raz pierwszy nie odnotowano wzrostu ilościowego. Jest wiele czynników mających wpływ na taką sytuację, a wśród nich niższy poziom zamówień do nowego budownictwa i temorenowacji. Firmy zajmujące się recyklingiem obawiają się, że ze względu na duże zapotrzebowanie na regranulat PCW może dojść do sytuacji, że zacznie go brakować, szczególnie w ostatnich miesiącach tego roku.
Problemy z implementacją przepisów
Wskazania co do segregacji tego rodzaju starej stolarki są zawarte w przepisach unijnych, ale też krajowych. Niemniej obecnie z polskim ustawodawstwem są problemy. Temat ten reguluje Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, a dokładnie rozdział 6: Odpady budowlane i rozbiórkowe. Został on dodany w najnowszej nowelizacji, a cały dokument miał wejść w życie 1 stycznia 2025 r. Na razie jednak jest jeszcze procedowany.
Jak informuje Sejm: „Według projektu wytwórcy odpadów budowlanych i rozbiórkowych będą mogli zlecić wykonanie obowiązku segregacji odpadów. W takim przypadku odpowiedzialność za realizację tego obowiązku przechodzi na ten podmiot, który przejął odpady budowlane i rozbiórkowe pod warunkiem zawarcia umowy, pod rygorem nieważności w formie pisemnej, która będzie określała dalsze zagospodarowanie wysegregowanych odpadów. Istnieje także możliwość odstąpienia od wysortowania wszystkich frakcji, jeśli jest to ekonomicznie lub technologicznie nieuzasadnione”.
Jak przebiega proces recyklingu okien z PCW?
Jak wskazują dane, ok. 80 proc. przetworzonego PCW jest ponownie wykorzystywane do produkcji wysokiej jakości profili okiennych i budowlanych z rdzeniami pochodzącymi z recyklingu. Oznacza to m.in. dużą oszczędność energii elektrycznej – 14 639 kWh na 1 tonę profili. Ustalenie zakresu obowiązków miałoby wpływ na jakość oraz ilość odpadów możliwych do ponownego wykorzystania. Nie zmienia się jednak technologii odzysku. Proces opisuje np. Schüco Polymer Technologies. Otóż stare okna są najpierw rozdrabniane, a następnie dzielone na poszczególne materiały: metal, gumę, szkło i PCW. Tworzywo jest topione w celu usunięcia wszelkich obcych cząstek. Ostatecznie z oczyszczonego materiału są formowane granulki, które trafiają do wytwórców profili. Niektórzy systemodawcy profili z PCW, np. Profine, pozyskują materiał ze starych okien od zewnętrznych recyklerów. Jest on wstępnie posortowany i oczyszczony. Następnie przechodzi przez wieloetapowy proces czyszczenia i filtrowania. Po zmieleniu jest przetwarzany razem z pierwotnym PCW na profile okienne. Z kolei niektórzy usługodawcy, na gruncie polskim jest to np. Metal-Plast, oferują kompleksową obsługę procesu. Pozyskują zużyte okna od ich producentów, sami przetwarzają je na granulat, który następnie przekazują wytwórcy profili.
Regulacje dotyczące recyklingu okien z PCW i ograniczeń substancji niebezpiecznych
Do ponownego wytworzenia profili okiennych nadaje się materiał określonej jakości, taki który nie jest zanieczyszczony niepożądanymi odpadami. W kontekście wymaganych cech tworzywa pojawia się również temat zawartości w nim ołowiu. Najnowsze zalecenia unijne zawiera wydane 8 maja 2023 r. rozporządzenie (UE) 2023/923 w celu zmiany ograniczeń dotyczących ołowiu i jego związków w produktach PCW. Określa ono m.in. maksymalną zawartość tego pierwiastka w profilach z twardego PCW, przeznaczonych do stosowania w budynkach. Ma to być mniej niż 1,5 proc. ołowiu, a rozporządzenie zacznie obowiązywać od 29 listopada 2024 r.
Recykling profili okiennych z tworzywa ograniczają także zapisy w dyrektywie RoHS (Restriction of Hazardous Substances) dotyczącej stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym. Firmom produkującym dla branży stolarki zależy na zwolnieniu z zakazu stosowania materiału pochodzącego z recyklingu PCW zawierającego kadm czy ołów w oknach i drzwiach wyposażonych w funkcje elektryczne. Obecnie maksymalna wartość ich stężenia (dopuszczalna wagowo w materiałach jednorodnych) wynosi 0,1 proc. Głos w tej sprawie zabierają systemodawcy. Gealan wskazał, że zwolnienie dotyczące kadmu i ołowiu w profilach zawierających recyklat umożliwia osiągnięcie celów Zielonego Ładu lub Circular Plastic Alliance – sojuszu na rzecz gospodarki tworzyw sztucznych w obiegu zamkniętym. Rehau podkreśla z kolei, że podtrzymanie zakazu zmusi producentów profili do stosowania pierwotnego PCW przez firmy wykonujące okna i drzwi z funkcjami elektrycznymi lub elektronicznymi. Veka zaś zwraca uwagę na fakt, że obecnie obowiązująca dyrektywa RoHS utrudnia stosowanie starych recyklatów okiennych w nowych profilach z PCW, jeśli zawierały one elementy elektryczne (takie jak chipy RFID, czujniki i elementy automatyki).