Rozważając temat zabezpieczenia domu przed włamaniem, skupiamy się przede wszystkim na tym, co najbardziej widać.
Okna i drzwi. To oczywiste skojarzenie, że przez nie może wejść złodziej. Patrzymy na te elementy budowlane jako na całość. Są duże, zwracają uwagę i sprawiają, że często nie zdajemy sobie sprawy, dlaczego mogą być mocne i oporne. Zresztą może nie jest to konieczne? O pewnych rzeczach jednak inwestor powinien widzieć.
Okno i drzwi kupujemy jako całość, wraz zawiasami, z zamkiem głównym i klamką. Niektóre akcesoria, właśnie jak klamki czy wkładki bębenkowe, współpracujące z zamkami, w trakcie eksploatacji wymienia się. Jakie więc wybrać, aby jak najskuteczniej zapewniły bezpieczeństwo?
Ważny współpracownik
Zadaniem wkładki bębenkowej jest umożliwienie odblokowania zamka. Najpopularniejsze obecnie są te z kluczem płaskim, wprowadzanym pionowo lub poziomo. Może być on nacinany albo nawiercany. Im więcej zagłębień, tym wkładka ma wewnątrz bardziej skomplikowany układ tzw. pinów, jest więc trudniejsza do niepowołanego otworzenia. Jeśli chodzi o bezpieczeństwo, skuteczniejsze są bardziej skomplikowane klucze nawiercane. Wzdłuż klucza znajduje się od kilku do ponad dwudziestu otworów, co uniemożliwia otwarcie zamka wytrychem. Klucze są zakodowane fabrycznie, a ilość kombinacji wynosi – zależnie od modelu wkładki i stopnia zabezpieczenia – od kilku tysięcy do kilku milionów. Do każdego produktu dołączona jest karta kodowa zabezpieczająca przed dorobieniem kluczy np. na podstawie odcisku.
To, co najistotniejsze dla bezpieczeństwa mieści się wewnątrz wkładki. Są to aktywne zastawki i – również aktywne – kołki zastawkowe, umieszczone w kilku rzędach. Liczba zastawek i rzędów wpływa na liczbę kombinacji klucza. Jak wspomnieliśmy, sięga ona kilku milionów, jednak jeden z producentów informuje np., że w przypadku 22 par zastawek rozmieszczonych w 4 rzędach możliwe jest ponad 30 mln kombinacji kodu klucza. Wkładka, oprócz możliwości prostego otwierania i zamykania drzwi, może mieć też inne funkcje. Są to np. FZG, czyli wolny bieg zabieraka lub funkcja awaryjna, co pozwala na otworzenie nawet, gdy jest w niej umieszczony drugi klucz. Taka wkładka jest wyposażona w tzw. sprzęgło bezpieczne. Z drugiej strony, jeśli takiej funkcji nie ma, pozostawienie klucza w zamku uniemożliwia niepowołane otwarcie z zewnątrz.
W korpusie i bębenku wkładki znajdują się sztyfty z hartowanej stali utrudniające przewiercenie i wyrwanie rdzenia. Można wybrać też produkt zawierający kulki i sprężyny, dzięki czemu jest on odporny na bumping – otwarcie odpowiednio przygotowanym kluczem. Dostępny jest ponadto dodatkowy element blokujący próby otwarcia nieoryginalnym kluczem. Niektóre modele wkładek współpracują z systemem alarmowym uruchamiającym się podczas próby siłowego otwarcia drzwi.
Dostępne są m.in. systemy wkładek, w których jednym kluczem otwiera się oprócz drzwi wejściowych również np. zamek w bramie garażowej. Na marginesie: system Master Key umożliwia zaprogramowanie dwóch kluczy, z czego jeden umożliwia dostęp do wszystkim zamków w budynku. Natomiast np. dla osób sprzątających jest oddzielny dostęp, przeznaczony tylko do wybranych pomieszczeń. Wkładki bębenkowe chroniące przed włamaniem mają wewnątrz aktywne zastawki, których jest kilka lub kilkanaście. Oprócz nich jest też tyle samo kołków ze stali nierdzewnej, zwiększających odporność zamka na sforsowanie. Ponadto w korpusie wkładki i bębenku znajdują się zabezpieczenia utrudniające przewiercenie. Jednym z dodatkowych zabezpieczeń jest funkcja blokady, stosowana przez niektórych producentów we wkładkach z pokrętłem od wewnątrz. Otóż Na nim znajduje się przycisk, który po użyciu uniemożliwia otwarcia zamka zarówno z zewnątrz, jak i od środka.
Wkładki mogą być dwustronne, otwierane tylko kluczem i jednostronne w dwóch wersjach. W jednej zamek jest od wewnątrz otwierany poprzez przekręcenie pokrętła, w drugiej od strony pomieszczenia znajduje się gałka zastępująca dodatkowy zamek nawierzchniowy. W tej grupie wyrobów są zarówno wyłącznie mechaniczne, jak i wykorzystujące nowoczesne technologie. Dostępne są zatem m.in. wkładki bębenkowe wyposażone w bezstykowe zasilanie i wykorzystujące transmisję danych między kluczem i wkładką.
Odporne dodatki
Klamki w wersjach przeciwwłamaniowych zawierają wewnątrz trzpień ze stali szlachetnej, choć zewnętrznie niczym nie różnią się od tych w standardowym wykonaniu. Szczególne musi być również wykonanie szyldu – tarczy. Jeśli chodzi o kształty, jest on standardowy, np. okrągły, podłużny, kwadratowy czy prostokątny. Wykonany jest natomiast z odpornej na przewiercenie blachy stalowej i zamontowany w sposób znacznie utrudniający jego podważenie.
Pewnym zabezpieczeniem, choć tylko przed próbą bezpośredniego wtargnięcia będzie zapornica, czyli tzw. sztywny łańcuch. Jest to ogranicznik otwarcia drzwi, w który może być wyposażony zamek dodatkowy – nawierzchniowy (nie jest on niezbędny w drzwiach przeciwwłamaniowych). Zapornica pozwala jedynie na uchylenie drzwi. Jest o wiele trudniejsza do natychmiastowego zniszczenia niż tradycyjny łańcuch.
Trudne do otworzenia
Klamki stanowią również ochronę okien i drzwi tarasowych. Mają jednak inną budowę niż te przeznaczone do drzwi. Ustawienie pochwytu w pozycji zamkniętej powoduje zaryglowanie grzybków w zaczepach okucia obwiedniowego. Jednak w przypadku tych okuć ważniejsza jest możliwość zastosowania blokady otwarcia. Taką funkcję spełniają klamki zamykane na kluczyk lub blokowane przyciskiem i chronione przed przewierceniem. W pierwszym przypadku zarówno zamknięcie, jak i otwarcie okna możliwe jest po przekręceniu kluczyka w zamku. W drugim do zamknięcia wystarczy wciśnięcie cylinderka zamka, zaś kluczyka trzeba użyć do otwarcia. Tego rodzaju klamka umożliwia często również zablokowanie skrzydła okiennego w pozycji uchylonej, o czym wspomnieliśmy wyżej.
Najczęściej spotyka się zamki cylindryczne z wkładką bębenkową. Jeśli drzwi tarasowe mają otwierać się również z zewnątrz, wówczas konieczne jest zamontowanie podwójnej klamki, oczywiście z blokadą otwarcia. Zamek zabezpiecza się rozetkami uniemożliwiającymi rozwiercenie od zewnątrz mocujących je śrub. W przypadku obustronnej klamki, przy próbie włamania działa także blokada obrotu, którą uruchamia się poprzez zmianę położenia pochwytu. Przesunięcie rygla od zewnątrz nie jest możliwe.
Inny rozwiązaniem jest taka konstrukcja klamki, w której zespół zapadek blokuje ruch okucia, gdy nikt nie porusza uchwytem. Przesunięcie okucia następuje poprzez zmianę położenia klamki, oczywiście od wewnątrz. Przesunięcie rygla od zewnątrz nie jest możliwe. Klamkę można też wyposażyć np. w funkcję alarmu. Jeśli cylinder zamka jest wciśnięty, otwarcie nie jest możliwe. Zabezpieczenie, dzięki wbudowanemu czujnikowi pola magnetycznego, rozpoznaje próbę włamania nie tylko w wyniku otwarcia, ale też podważenia skrzydła okiennego i uruchamia sygnał dźwiękowy. Klamkę można włączyć w system monitoringu, dzięki czemu o próbie włamania w ten sposób zostanie powiadomiona firma ochroniarska.
Zgodne z przepisami
Wkładki bębenkowe mają swoją, oddzielną klasyfikację. Stopień zabezpieczenia kodu klucza odpowiada sześciu klasom, przy czym 1 to bardzo niskie zabezpieczenie, zaś 6 to – oczywiście – najwyższe. Odporność na atak określają trzy klasy; 0 – brak odporności na wiercenie i atak mechaniczny, 1 – odporność 3 do 5 minut i 2 – odporność od 5 do 10 minut. Z certyfikatu dowiemy się jeszcze o odporności na włamanie. Ta cecha nie jest przy tym definiowana według normy, a według kryteriów technicznych Instytutu Mechaniki Precyzyjnej. I tak, spośród klas A, B i C, A oznacza odporność niską, zaś C – wysoką. Natomiast, jeśli chodzi o normy, to wkładek dotyczy przede wszystkim ta: PN-EN 1303:2015-07 Okucia budowlane. Wkładki bębenkowe do zamków. Wymagania i metody badań.
Tarcze drzwiowe muszą spełniać założenia normy PN-EN 1906:2012 Okucia budowlane. Klamki i gałki drzwiowe wraz z tarczami. Wymagania i metody badań. Określono w niej wymagania dotyczące budowy, a także odporności na włamanie. Klasy zabezpieczenia są cztery, przy czym 0 oznacza brak odporności na włamanie, zaś najwyższa, 4, bardzo wysoką odporność. I właśnie klasa jest podawana w Certyfikacie Zgodności, który na życzenie powinniśmy otrzymać do wglądu w punkcie sprzedaży.
