Efektywność produkcji wyrażana za pomocą odpowiednich wskaźników jest jednym z najważniejszych narzędzi, którymi dysponuje kadra kierownicza. Pozwalają w wymierny sposób porównywać rezultaty osiągane przez załogę i linie produkcyjne. Są ważnym parametrem pozwalającym ocenić rezultaty wprowadzanych usprawnień i modyfikacji. Jak mawiał Peter Drucker, wybitny myśliciel i teoretyk zarządzania: „Jeśli nie możesz czegoś zmierzyć, nie możesz tym zarządzać”.
Optymalizacja i automatyzacja – klucz do wyższej efektywności produkcji
Przystępując do mierzenia efektywności produkcji w początkowym etapie należy zebrać informacje na temat obszarów, które podlegają poprawie i są bardzo ważne dla pomiaru efektywności. Przed przystąpieniem do jej oceny kadra kierownicza powinna zatem przeprowadzić audyt obszaru produkcji. Następnie dokonać korekt w ustawieniach linii produkcyjnej (stanowisk pracy), zlikwidować produkcję gniazdową oraz zorganizować stanowiska pracy z opisem wykonywanych czynności.
Zdaniem autora wybrane wskaźniki efektywności produkcji umożliwiają skoncentrowanie się na najistotniejszych aspektach działalności. Umożliwiają precyzyjną ocenę skuteczności, terminowości, zarządzania oraz wydajności projektu. Jeżeli jest taka możliwość, należy zastanowić się nad automatyzacją procesu wytwarzania. Ma ona bezpośredni i znaczący wpływ na wzrost wydajności dzięki skróceniu czasu przestojów związanych z przezbrojeniem maszyn i urządzeń, a także kolosalny wpływ na jakość wykonywanych wyrobów.
Efektywność produkcji – kluczowe wskaźniki
Oto kluczowe wskaźniki oceny efektywności produkcji na przykładzie linii do okien z PCW.
Czas cyklu produkcyjnego
Jest to całkowity czas od początku do końca procesu produkcyjnego. Pomiar czasu wykonujemy od momentu wejścia materiału na produkcję do zejścia wyrobu gotowego. Mierzymy czas operacji wykonanych przez wszystkie maszyny i na każdym stanowisku pracy. Skrócenie czasu cyklu produkcyjnego podnosi wydajność produkcji oraz prowadzi do redukcji kosztów wytworzenia wyrobu.
Czas przezbrojenia
Czas potrzebny na przestawienie maszyny z pracy nad jednym produktem na inny. Pprzykładowo zmiana podpór na zgrzewarkach i ustawienie parametrów zgrzewania. Śledząc ten wskaźnik, można określić, gdzie i w jaki sposób można poprawić czasy przezbrojenia linii produkcyjnej lub maszyny.
Efektywność produkcji – wykorzystanie zdolności produkcyjnych
Po audycie należy podzielić produkcję na 6 obszarów.
- Przygotowanie profili do zgrzewania – cięcie, frezowanie, łączenie itd. Czas wykonywania poszczególnych czynności wyznacza urządzenie tnące profile z PCW i stalowe (piły, centra obróbcze), po zakończeniu cięcia kolejne operacje muszą zostać wykonane w czasie krótszym niż czas cięcia profili. Wszystkie profile powinny być na bieżąco odbierane z urządzenia tnącego.
- Zgrzewanie i czyszczenie profili – linia zgrzewająco-czyszcząca wyznacza czas, w jakim powinny zostać wykonane czynności po zejściu zgrzewu z linii. Wszystkie stanowiska pracy powinny być tak zorganizowane, by czas poszczególnych operacji był krótszy od czasu pracy linii zgrzewająco-czyszczącej.
- Okuwanie ram – czas potrzebny do montażu okuć obwiedniowych, zawiasów, listwy podparapetowej, montażu słupka stałego. Wszystkie operacje powinny być wykonane w czasie krótszym niż cykl pracy linii zgrzewająco-czyszczącej. W przypadku montażu kilku elementów dodatkowych (dwa i więcej słupków, poszerzenia itd.) operacje prowadzone są poza linią produkcyjną. Dodatkowe czynności wykonuje pracownik niepracujący na linii.
- Okuwanie skrzydeł – czas potrzebny na okucie skrzydła oraz montaż słupka ruchomego. W przypadku montażu elementów dodatkowych (poprzeczka, słupek ruchomy itd.) operacje wykonywane są poza linią produkcyjną. Dodatkowe czynności wykonuje pracownik niepracujący na linii.
- Składanie okien – czas potrzebny na zawieszenie skrzydeł na ramie oraz montażu elementów dodatkowych.
- Szklenie – czas potrzebny na oszklenie okna i przekazanie go do magazynu.
Wskaźnik zdolności produkcyjnych, wyrażony w procentach, obrazuje, jak dużą część tych zdolności faktycznie wykorzystujemy. Jeśli stwierdzamy, że produkcja pracuje z pełną wydajnością, oznacza to, że wykorzystujemy je w 100 procentach.
Realizacja planu produkcji
Podczas planowania i zaopatrywania produkcji koncentrujemy się na maksymalnym wykorzystaniu maszyn i urządzeń, skutecznej realizacji planów przez pracowników oraz zminimalizowaniu marnotrawstwa materiałów. Na podstawie przeprowadzonych pomiarów kadra kierownicza określa możliwości produkcyjne w ośmiogodzinnym cyklu pracy. Ten wskaźnik efektywności produkcji pokazuje, jak często zakład osiąga docelowy poziom produkcji w określonym czasie i stanowi bezpośredni wynik realizacji planów. Niższe wartości od założonych sygnalizują, że maszyny lub procesy nie zostały zoptymalizowane w wystarczającym stopniu. Oznacza to, że osoby odpowiedzialne za przygotowanie produkcji nie są w stanie optymalnie wykorzystać maszyn i urządzeń, czasu pracy pracowników produkcyjnych i ograniczyć do minimum marnotrawstwa materiałów.
Przestoje
Przestój to nieplanowana przerwa w procesie wytwarzania wyrobów. Poza zjawiskami spowodowanymi czynnikami zewnętrznymi (np. przerwy w dostawie energii elektrycznej) są sytuacje, na które kadra kierownicza ma wpływ. Nieplanowane przestoje oznaczają straty. Stanowią bowiem realne ryzyko opóźnienia realizacji zlecenia, a nawet przerwania ciągłości produkcji. Jednym z koniecznych warunków utrzymania ciągłości produkcji jest planowanie potrzeb materiałowych odpowiednio do zleceń produkcyjnych. Przed przystąpieniem do realizacji zlecenia musimy mieć pewność, że w magazynie są dostępne wszystkie potrzebne materiały i półprodukty. Kolejnym warunkiem jest przygotowanie maszyn i urządzeń oraz określenie zadań pracownikom utrzymania ruchu (konserwacja, przeglądy, naprawy).
Bardzo ważnymi wskaźnikami są:
- efektywność maszyn na każdym etapie produkcji;
- informacje o statusie poszczególnych urządzeń;
- obłożenie maszyn na potrzeby realizacji zleceń;
- informacje dotyczące stanu urządzeń i zużycia elementów;
- dane na temat czasu wykorzystania maszyn w procesie wytwarzania.
Wydajność
Po wprowadzeniu usprawnień i modyfikacji oraz po wykonaniu pomiaru efektywności produkcji, zgodnie z punktami, które omówiliśmy powyżej, przystępujemy do pomiaru wydajności produkcji. Stanowi on jeden z kluczowych wskaźników, z których korzystają wszystkie zakłady. Pomiary przeprowadzamy różnymi metodami. Wydajność definiujemy jako stosunek ilości wytworzonego wyrobu gotowego do czasu potrzebnego na jego wykonanie. Za pomocą pomiaru określamy także stopień wykorzystania parku maszynowego. Osoby odpowiedzialne za organizację procesu powinny tak zaplanować ustawienie linii produkcyjnych (w tym rozmieszczenie pracowników na stanowiskach), aby wykorzystać maszyny i urządzenia w co najmniej 90 procentach.