Planując budowę tarasu, altany czy wykończenia elewacji naturalnym drewnem, bierzemy pod uwagę jego żywotność i odporność na działanie czynników zewnętrznych. W takich przypadkach naszym naturalnym wyborem staje się więc drewno egzotyczne lub modrzew syberyjski. Rodzime gatunki wypadają na ich tle znacznie gorzej – ale tylko do chwili, kiedy myślimy o drewnie surowym. „Wygrzane” deski z sosny, buku czy jesionu nie odstają parametrami od swoich egzotycznych krewnych.
Termowanie to całkowicie ekologiczny proces opalania drewna oparty na zastosowaniu wysokich temperatur (między 160 a 230°C) i pary wodnej przebiegający w specjalnie przystosowanych do tego celu autoklawach i piecach. Trwa od 48 do 96 godzin, jednak dopiero termowanie właściwe, czyli powyżej 70 godzin, może zagwarantować oczekiwaną jakość drewna.
Takie hartowanie drewna całkowicie usuwa z niego wilgoć i prowadzi do krystalizacji zawartych w nim cukrów. Skrystalizowany cukier nie jest pożywny dla większości grzybów i pleśni, poprawia się więc odporność drewna na niektóre (nie wszystkie) mikroorganizmy i owady. Dzięki temu proces biodegradacji drewna zostaje praktycznie zatrzymany.
Kurczenie się i pęcznienie zmniejsza się do 50–90%.
Darina Lazarova, ekspert od tarasów i elewacji w JAF Polska:
Dzięki zmianom w strukturze celulozy, czyli cukrów zawartych w drewnie, działanie to nadaje materiałowi zupełnie nowe parametry jakościowe. Rodzime odmiany drewna stają się bardziej odporne na działanie wody i wilgoci, a także na degradację biologiczną ą pod wpływem grzybów, pleśni i szkodników. Podczas termowania usuwana jest także żywica, co daje pewność, że deski nie będą narażone na powstawanie ognisk wyciekającej żywicy. Podobnie jak w przypadku tradycyjnego cukru, również celuloza ulega karmelizacji, a to oznacza, że drewno uzyskuje nowy, ciepły odcień – od miodowego do czekoladowego.
Podwyższone zostają także parametry izolacji termicznej przy jednoczesnym zmniejszeniu masy właściwej (wagi) drewna, co jest szczególnie ważne w przypadku drewna elewacyjnego. Zmniejsza się też ryzyko powstawania naprężeń oraz uzyskujemy znacznie większą stabilność wymiarową dzięki redukcji wilgotności do zaledwie kilku procent.
Wytrzymałość drewna na działanie grzybów powodujących rozkład drewna i szkodników określa europejska normaEN 350-2. Klasa 1 to najwyższa wytrzymałość, klasa 5 – najwyższa. Dzięki termowaniu materiał o klasie trwałości 1–3 można uzyskać z także z nietrwałych (klasa 5) gatunków drewna iglastego.
Drewno termowane jest szczególnie polecane na tarasy, obudowy basenów, elewacje budynków, okna, drzwi, a także do pomieszczeń o zmiennej wilgotności takie jak łazienki, czy sauny.
Zasadniczo proces obróbki cieplnej można przeprowadzić na wszystkich gatunkach drewna.
Wady drewna termowanego
Największą wadą drewna termowanego jest jego zwiększona, w porównaniu do materiału nie poddanego obróbce termicznej, kruchość i łamliwość. Dlatego drewno termowane nie powinno być stosowane do wykonywania elementów konstrukcyjnych. Trzeba również obchodzić się z nim delikatnie na etapie montażu i nie przykładać większych sił przy wkręcaniu wkrętów.
Elastyczność drewna po procesie termowania jest zmniejszona o maksymalnie 30%, spada ona wraz ze wzrostem tempetatury obróbki.
Należy także pamiętać, że takie drewno staje się mniej odporne na działanie promieni UV, a co za tym idzie łatwo ulega patynowaniu. Jak pisaliśmy TUTAJ, patynowanie jest naturalnym procesem, który nie wpływa negatywnie na właściwości drewna. Jest więc kwestią gustu, czy postawimy na srebrnoszary połysk, czy będziemy utrzymywać ciepły odcień drewna za pomocą olejów i odpowiednio dobranej pielęgnacji.
Drewno termowane jest zazwyczaj o 20%-50% droższe od drewna naturalnego.
„Karmelowa” sosna
Sosna jest produktem chętnie stosowanym we wnętrzach ze względu na duża dostępność, stosunkowo niską cenę oraz ciepły odcień i żywy, kontrastowy rysunek surowego drewna z charakterystycznie zaznaczonymi sękami. Jest jednak gatunkiem wyjątkowo nieodpornym na wszelkie czynniki atmosferyczne i biodegradację, dlatego zazwyczaj odradza się jej stosowanie na elewacji czy tarasie. Jednak dzięki uszlachetnieniu termicznemu drewno sosnowe zyskuje parametry, które pozwalają na wykorzystanie go do zastosowań zewnętrznych. Sosna pod wpływem termowania nabiera odcieni karmelu. Deski elewacyjne z termososny są odporne na wpływ warunków atmosferycznych. Zgodnie z normą EN 350-2 termososna sklasyfikowana jest w drugiej klasie.
Jesion w kolorze „Latte Machiatto”
„Jesion termowany należy do najbardziej trwałego drewna naszej szerokości geograficznej. Odznacza się najwyższą klasą trwałości (1. klasa wg normy EN 350-2).
Początkowo jasnobrązowy z ciemnym twardzielem, uszlachetniony jesion termowany przybiera odcień jednolitej, ciemnej barwy Latte Macchiato, od którego odcinają się kontury słojów. Jesion termowany ma bardzo zwartą teksturę i gładką powierzchnię, co czyni go przyjemnym w dotyku. W odróżnieniu od sosny jest zasadniczo bezsęczny, o spójnej i litej powierzchni.
Rozwój technologii
Proces modyfikacji termicznej drewna nie jest wynalazkiem współczesności. Metoda ta pochodzi z Finlandii i była znana już w czasach Wikingów.
Istnieje wiele technologii i metod termowania i cały czas trwają próby optymalizacji procesów przemysłowych, które miały by skutkować materiałem o lepszych parametrach.
Tekst powstał z wykorzystaniem materiałów promocyjnych firmy JAF.